Informatie

Op deze pagina worden de meest gestelde vragen beantwoord.

  • Wat zijn de kenmerken van het basisinkomen?
  • Waarom is het basisinkomen zoveel in het nieuws, we hebben het toch best goed?
  • Hoe hoog moet het basisinkomen zijn?
  • Hoe gaan we dat betalen?
  • Gaan mensen dan nog wel werken?
  • Wat zijn de voordelen voor:
    • Mensen met een uitkering
    • Werknemers
    • Werkgevers
    • Bedrijven
    • Vrouwen
  • Is het basisinkomen politiek haalbaar?
  • Hoe gaan we ervoor zorgen dat het basisinkomen er ook echt komt?

Wat zijn de kenmerken van het basisinkomen?

Het onvoorwaardelijk basisinkomen heeft de volgende vier kenmerken: universeel, individueel, onvoorwaardelijk en hoog genoeg om een volwaardig bestaan in de maatschappij te kunnen leiden.

  • Universeel: elk persoon, ongeacht leeftijd, geslacht, afkomst, woonplaats heeft recht op het basisinkomen.
  • Individueel: het basisinkomen wordt per persoon uitgekeerd, en dus niet op basis van een gezin of huishouden.
  • Onvoorwaardelijk: het basisinkomen is een mensenrecht zonder werkverplichting of inkomenstoets.
  • Hoog genoeg: het bedrag moet hoog genoeg zijn om een waardige levensstandaard mogelijk te maken, die overeenkomt met de sociale en culturele standaard van het desbetreffende land.

Waarom is het basisinkomen zoveel in het nieuws, we hebben het toch best goed?

Ja en nee. Nederland is materieel een van de welvarendste landen ter wereld. Tegelijkertijd heeft ons economische en sociale beleid een verwoestend effect op de levens van veel mensen. Zo stijgen de reële lonen al 30 jaar niet meer als gevolg van globalisering. Dat wil zeggen dat mensen steeds minder koopkracht hebben. Meer en meer mensen leven in economische onzekerheid door de flexibilisering van de arbeidsmarkt en werkloosheid. Door technologische ontwikkelingen zullen steeds meer banen verdwijnen. Sociale zekerheid wordt daardoor steeds duurder en ineffectiever. We hebben nieuwe mechanismen nodig om de levensstandaard van grote groepen mensen op peil te houden. Het basisinkomen is het enige sociale beleid dat gegarandeerd iedereen bereikt, in tegenstelling tot de huidige regelingen die gebaseerd zijn op gedrags- en inkomenstoetsen.

Hoe hoog moet het basisinkomen zijn?

Het basisinkomen moet hoog genoeg zijn om ook de meest kwetsbare groepen een bestaansminimum te garanderen. Denk hierbij aan mensen zonder andere inkomstenbronnen of zij die permanente zorg nodig hebben. Wij stellen de hoogte van het basisinkomen gelijk aan de armoederisicogrens die in Europa is vastgesteld op 60% van het mediane inkomen. Voor Nederland betekent dit een bedrag van ongeveer € 1500 per maand.

Hoe we gaan we dat betalen?

Er zijn verschillende manieren om het basisinkomen te betalen. Een basisinkomen van 1500 euro per maand zou rond de 300 miljard per jaar kosten (Nederland heeft 16,8 miljoen inwoners). 300 miljard euro is ongeveer 40 procent van het bbp. Dat lijkt veel, maar realiseer je dat de overheid nu al meer dan de helft van het bbp beheerst (zorg, sociale zekerheid). Alle vrijstellingen, aftrekposten en heffingskortingen zijn daarbij niet eens meegerekend (meer dan 50 miljard per jaar). Het financieren van het basisinkomen is dus eigenlijk een grote herverdelingsoperatie.
Het basisinkomen kan ook worden betaald door een verhoging van het btw-tarief of van de vermogensbelasting (die momenteel onder het internationale gemiddelde ligt en in de afgelopen jaren steeds is gedaald).
Er zijn dus verschillende manieren om het basisinkomen te financieren. Het is uiteindelijk vooral een kwestie van politieke wil. Er was immers ook geld om de banken te redden na de financiële crisis.

Gaan mensen dan nog wel werken?

Uit experimenten met het basisinkomen in Canada blijkt dat mensen in uren inderdaad minder betaald werk verrichten, zo’n 10%. Maar is dat erg? De groepen die minder gaan arbeiden zijn over het algemeen getrouwde vrouwen (niet de kostwinnaars) die ervoor kiezen langer zwangerschapsverlof te nemen en jongvolwassenen die langer studeren. Ze blijven zich dus zinvol inzetten voor de samenleving. De waarde van al het onbetaalde werk in Nederland wordt nu al geschat op meer dan de helft van het bbp. En trouwens, zou u zelf de rest van uw leven op de bank gaan hangen als u 1500 euro per maand basisinkomen kreeg?

Waarom zouden rijke mensen ook een basisinkomen moeten krijgen? Dat hebben zij toch niet nodig?

Het basisinkomen is een recht, geen vorm van liefdadigheid. Een systeem dat alleen de ‘armen’ helpt, zou de scheiding tussen arm en rijk in stand houden. Daarnaast zou dan per geval bepaald moeten worden of iemand ‘arm genoeg’ is, wat weer leidt tot een inefficiënt controle-apparaat. Een basisinkomen voor iedereen draagt juist bij aan de sociale samenhang en solidariteit, immers iedereen ontvangt het. Het leidt tot meer tolerantie en altruïsme. De kosten van het verstrekken van een basisinkomen aan bijvoorbeeld miljonairs kunnen eventueel worden teruggewonnen door hogere belastingen op topinkomens. Het is natuurlijk ook mogelijk dat de ontvanger het basisinkomen weigert, omdat hij of zij zich rijk genoeg acht.

Wat zijn de voordelen voor:

Mensen met een uitkering

Wanneer je een uitkering ontvangt en wilt gaan werken, ga je er vaak financieel op achteruit. Het verdiende geld wordt belast en gekort op je uitkering. Het zoeken en vinden van een baan brengt ook allerlei verborgen kosten met zich mee (kinderopvang, vervoer naar sollicitaties, aanschaf kleding). Daar komt bij dat de banen vaak tijdelijk en onzeker zijn waardoor je het risico loopt dat je binnen korte tijd opnieuw een uitkering moet aanvragen.
Met een basisinkomen loont het altijd om te werken, ook wanneer het gaat om laagbetaalde of tijdelijke banen. Het draagt dus ook nog bij aan de noodzakelijke flexibilisering van de arbeidsmarkt.

Werknemers

Het grootste deel van de mensen met een fulltime baan wil eigenlijk minder werken. Driekwart van de werknemers gaat gebukt onder hoge tijdsdruk. Een op de vier werkt structureel over en meer dan een op de tien heeft last van een burn-out. De reden dat mensen toch niet minder gaan werken, is dat ze bang zijn om hun baan te verliezen of omdat het financieel niet mogelijk is.
Met een basisinkomen hebben werknemers de keuze om zelf te bepalen of ze fulltime of parttime willen werken. Ze kunnen er ook voor kiezen om zich om te scholen. Daarnaast verbetert hun onderhandelingspositie; ze kunnen ‘nee’ zeggen tegen slechte arbeidsomstandigheden of onproductief werk.

Werkgevers

Mensen die niet overwerken, presteren beter. Hetzelfde geldt voor mensen die niet uitsluitend voor het geld werken. Met een basisinkomen krijgen werkgevers meer gemotiveerde en productieve werknemers. Het ziekteverzuim zal hierdoor afnemen. Daarnaast dalen de arbeidskosten doordat allerlei sociale premies kunnen worden afgeschaft.

Vrouwen

Ondanks het feit dat de arbeidsdeelname van vrouwen in de afgelopen jaren flink is toegenomen, ligt hun economische zelfstandigheid nog steeds aanzienlijk lager dan bij mannen. In 2014 verdienen vrouwen gemiddeld 18,5% minder dan mannen in vergelijkbare posities. Veel vrouwen hebben te maken met de zogenaamde triple burden: ze voeden kinderen op, werken (parttime) en zorgen voor oudere familieleden. Wanneer een vrouw ervoor kiest om zorgtaken op zich te nemen en minder of geen betaald werk te verrichten, wordt ze afhankelijk van een partner of instantie. Met een basisinkomen krijgen vrouwen financiële zekerheid en daarmee meer zeggenschap over hun eigen leven.

Bedrijven

Bedrijven hebben klanten nodig, ook in een wereld waar de lonen niet stijgen en de onzekerheid toeneemt. De koopkracht is in de afgelopen decennia op peil gehouden door te lenen en nog meer te lenen. We hebben gezien dat dit niet werkt (zie de financiële crisis). Met een basisinkomen heeft iedereen inkomenszekerheid en daarmee koopkracht om de economie draaiende te houden.
Daarnaast hebben kleine ondernemers in Nederland geen buffer om op terug te vallen; ze worden niet beschermd door sociale zekerheidsvoorzieningen zoals de ww, ziektewet of pensioen. Met een basisinkomen krijgen ondernemers meer economische zekerheid. Ze kunnen meer risico’s nemen en zo innovatiever en creatiever hun bedrijf runnen.

Is een basisinkomen politiek haalbaar?

Het basisinkomen is zeker politiek haalbaar! In de jaren 70 stond het al op de agenda van een aantal politieke partijen in Nederland (PPR en D66). Het huidige systeem bereikt duidelijk niet de juiste mensen, is ineffectief en ongelooflijk duur. Daarnaast biedt het geen oplossingen voor werkloosheid en toenemende armoede. Naarmate het draagvlak voor het basisinkomen onder de Nederlandse bevolking toeneemt, wordt het voor politieke partijen steeds interessanter – en noodzakelijker – om het onderwerp in hun programma op te nemen. De grootste zorg voor politieke partijen is namelijk het winnen van de eerstvolgende verkiezingen. De groeiende groep teleurgestelde mensen die zich afkeren van de politiek zullen weer gaan stemmen op het moment dat een politieke partij een positieve toekomstvisie uitdraagt in de vorm van het basisinkomen.
Het is dus aan onszelf om ervoor te zorgen dat het basisinkomen er ook echt komt.

Hoe gaan we ervoor zorgen dat het basisinkomen er ook daadwerkelijk komt?

Geweldige dingen ontstaan nooit zomaar. We moeten ons organiseren, lobby’en en onze rechten claimen. Werk- en dakloosheid, woede, stress en vervreemding nemen toe. Dit zal alleen veranderen wanneer wij ons ertegen uitspreken en in actie komen. Klik op “ja ik doe mee” om meer te weten te komen over de initiatieven van de Vereniging Basisinkomen. Iedereen kan iets bijdragen vanuit zijn of haar specifieke talenten. Een goede manier om het basisinkomen nog meer in de politieke mainstream te krijgen is door het opzetten van pilotprojecten, waarmee lokale gemeenschappen de eerste stappen zetten richting een basisinkomen. Deze projecten zijn eerder in verschillende vormen uitgevoerd in India, Canada en Namibië, met positieve uitkomst voor alle betrokkenen. Lees meer hierover bij “inspiratie”.

 

Meer beantwoorde vragen bij http://basisinkomen.info

Eén reactie

  1. Pingback: Een basisinkomen op milieugrondslag | Bij Nader Inzien

Reacties zijn gesloten.