Met een economie gebaseerd op collectieve afspraken kunnen we chaos kunnen voorkomen. Die afspraken moeten wel de onderklasse een standaard, goede kwaliteit van leven bieden. Zodat de vraag voor ieder kan zijn: wat geeft zin aan mijn leven als ik geen geldzorgen hoef te hebben?
We moeten voor nieuwe wereldburgers nieuwe afspraken kunnen maken en waarmee we de overheid betrouwbaar houden. Mensen worden als gelijken geboren en bezit kunnen we niet langer overerfbaar maken voorbij een bepaald bedrag.

Ieder mens heeft recht op een inkomen om goed (en niet amper) van te kunnen leven, ook als zij of hij geen betaalde baan heeft. Dat is een mensenrecht. Een basisinkomen kan dat prima regelen. Maar ja, geld is schaars, toch? Waar halen we het geld ervoor vandaan?

De bitcoin laat goed zien hoe schaarste mensenwerk kan zijn, menselijke perceptie. En de gedachte daar voorbij is zo eng dat de mens haar uit de weg gaat. Want als economie uiteindelijk in essentie een set van collectief afgedwongen afspraken is, dan is ons leven gebouwd op vertrouwen in het nakomen van afspraken en is onze verdeling van welvaart arbitrair. Dan hoeft de distributie van inkomen bijvoorbeeld niet meer primair op basis van arbeid te zijn.  Maar wat is dan haar basis? Ik hoor mensen die verongelijkte zijn (‘ik heb er zelf altijd hard voor moeten werken’) of angstig (wat geeft dan nog zin aan werk) stellen dat als niet ieder mens wordt gedwongen om te werken, velen niet meer gaan werken en zeker niet het ‘vuile werk’ zullen opknappen.

Gedachten over werken en over opgebouwd bezit moeten we niet meer verdringen en nu onder ogen zien. De wereldbevolking zal nog fors groeien (voordat hij ooit weer structureel zal afnemen) en goederen en leefruimte zullen in die tijd steeds beperkter worden per wereldburger. De gelukkige bezitters zullen daardoor rijker worden en uiteindelijk kan een ongelukkige en brede onderklasse ontstaan van mensen die een uitzichtloos leven ervaren met niets meer te verliezen dan hun eigen leven. Dat loopt vast niet goed af. Of kan het anders, beter?

Een economie die is gebaseerd op collectieve afspraken lijkt mij een realistisch gegeven waarmee we chaos kunnen voorkomen. Die afspraken moeten evenwel de onderklasse een standaard, goede kwaliteit van leven bieden. Zodat de vraag voor ieder kan zijn: wat geeft zin aan mijn leven als ik geen geldzorgen hoef te hebben?

Ik beargumenteer hiermee dat een basisinkomen dat krap is nog steeds een explosieve onderklasse creëert (laat staan het ontbreken van een basisinkomen) omdat het gebaseerd blijft op onrecht, op schuring met de voorrechten van de bezittende klasse.

Bepleit ik dat we rijke(re) mensen wat van hun bezit moeten afnenen en dat moeten geven aan arme(re) mensen (nivellering)? Dat lijkt mij niet verstandig. Het kan als een schending worden ervaren van collectieve afspraken waarop we vertrouwen. En vertrouwen kan chaos voorkomen.

Wat ik wel bepleit is dat we voor nieuwe wereldburgers nieuwe afspraken kunnen maken en waarmee we de overheid betrouwbaar houden. Mensen worden als gelijken geboren en bezit kunnen we niet langer overerfbaar maken voorbij een zeker laag punt (ook weer een collectieve afspraak. Zoals 0% erfbelasting tot €100.000 en 100% daarboven). Dit kan acceptabel worden voor de bezittende klasse, die graag goed wil zorgen voor haar nabestaanden, als er een basisinkomen is dat een leven lang een goed inkomen geeft waarvan men behoorlijk kan wonen en leren, gezond kan eten en uit kan gaan. Ik noem het ter onderscheid een standaardinkomen.

Alles is afspraak en als de afspraak goed is, is alles goed. Zo simpel is dat wellicht. Als we met elkaar afspreken dat we ons bezit na ons overlijden teruggeven aan de gemeenschap voor herverdeling via een standaardinkomen, kan een groeiende bevolking des te beter samengaan met orde en vrede. Klimaatverandering en bevolkingsmigraties blijven daarbij een grote uitdaging.

Gaan mensen met een standaardinkomen minder, anders of niet meer werken? Wie doet nog het onprettige werk als dat niet meer moet om in leven te blijven (slavernij)? Alle werk zal inderdaad voldoende moeten worden betaald om werkers aan te trekken. Wat is daar nieuw aan? Laten we onder ogen zien dat dit ook geldt voor onprettig werk en laten we daar blij mee zijn, er is dan een nieuwe schaarste gevonden. Rijker worden tijdens je leven o.a. door onprettiger werk te doen lijkt mij iets om erin te houden. De jager-verzamelaar in velen van ons houdt ervan om bezit te accumuleren en positieve prikkels zijn goed tegen de chaos.

Kortom:

1. Een standaardinkomen is een basisinkomen waarmee een goed leven mogelijk is en niet een marginaal leven;
2. Rijk(er) kunnen worden blijft een belangrijke en positieve prikkel in de samenleving,
3. Alle mensen starten het leven het best min of meer even rijk (alle erfenis boven x gaat naar de gemeenschap)
4. Afspraak is afspraak: de overheid moet betrouwbaar zijn en blijven, voor iedereen, voor de rijken van nu tot voor de burger met het basisinkomen van straks.

Frans Vrijmoed, 1-10-2017
Geplaatst door Reyer Brons

Het bericht Afspraak = Afspraak – korte reflectie over het basisinkomen verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.