Basisinkomen is een geboorterecht, dat in de grondwet vastgelegd zou moeten worden. Als iedereen gelijk geboren wordt,  delen we ook gelijk in de bronnen van de natuur.

Dat stelde Ad Planken, toenmalig voorzitter van de VBi, in juni 2013 op een discussieforum van de FNV (zie Stelling FNV: Basisinkomen moet ingevoerd). Zijn tegenstander in dat forum dacht er anders over getuige uitspaken als Voor niks gaat de zon op; Moet je je voorstellen dat Rutte dat bovenop zijn salaris krijgt. Ik vind dat onrechtvaardig en Iedereen moet economisch zelfstandig zijn.

Die discussie is duidelijk nog niet ten einde. Recent verschenen een aantal stukken die de mening van Ad Planken ondersteunen.

Op deze website verscheen een bijdrage van Anne Berkheij Een basisinkomen: geen greep in de zak van een ander met een vervolg. Hoofdboodschap:
Een basisinkomen verdeelt de natuurlijke bronnen en ‘vrije’ technologieën. Dit gaat niet ten koste van arbeid gedaan door anderen. Iedereen wordt dus beloond voor zijn of haar eigen arbeid zonder dat hiervan afgenomen wordt van wat van anderen is.
Hij laat dat zien aan de hand van twee elkaar opvolgende groepen van twee bewoners van een eiland waar olie wordt gedolven.
Het woord geboorterecht neemt Anne niet in de mond, maar de boodschap is dezelfde!

Recent verscheen een helder en kort bericht op de website van de Basisinkomen Partij met als titel Basisinkomen als geboorterecht.
Het bericht start fraai:
Al bij je geboorte stond het basisinkomen voor je klaar. Moeder Aarde had het al voor je klaar staan. Met alles wat zij te bieden had en nog steeds heeft, van grondstoffen tot voeding….
Alles wat de Aarde biedt is van en voor iedereen. Iedereen heeft er gelijk recht op.
Zoals het een activistische partij betaamt wordt het strijdvaardig afgesloten:
Alles wat je achteraf aan rechten kreeg, zijn niets anders dan gunsten. Gunsten van hen die eerder alles al voor zichzelf geclaimd hebben. Geclaimd en daadwerkelijk genomen. Nu wordt het tijd – is het de tijd – om alles terug te claimen, sterker nog, alles terug te nemen. Het basisinkomen is daar een mooi begin van.

Heel andere kost over hetzelfde thema is een lange tekst van Jason Hickel: Basic income isn’t just a nice idea. It’s a birthright, vertaald en bewerkt door Christina Lambrecht: Het Basisinkomen is een geboorterecht!
De tekst start met het Handvest van het Bos, dat in 1217 in Engeland werd uitgegeven.
Dit korte maar krachtige document waarborgde de rechten van commoners op gemeenschappelijke grond, die zij zouden kunnen gebruiken voor landbouw, weiding, water en hout.
Het gaf officieel erkenning aan een recht dat overal door mensen al sinds lang was aangevoeld, namelijk dat niemand mocht worden onthouden van de middelen die nodig zijn om te bestaan.
Maar dit recht – het verblijfsrecht – werd brutaal aangevallen in de 15e eeuw, toen rijke adelijken voor hun eigen winst met het omheinen van gemeenschappelijk terreinen begonnen.
Met enkele stappen komt dan aan de orde welke consequenties de huidige automatisering heeft voor de bestaanszekerheid van mensen, vooral in de ontwikkelingslanden.

Hij komt dan bij het basisinkomen en constateert vervolgens dat critici daarvan altijd weer blijven hameren op het feit dat het basisinkomen onbetaalbaar is. Maar zodra we het zien als gekoppeld aan de commons, wordt dat probleem behandelbaar. In de Amerikaanse staat Alaska worden natuurlijke rijkdommen als een commons beschouwd, die collectief door de mensen worden bezeten, zodat elke inwoner een jaarlijks dividend ontvangt van de olie-inkomsten van de staat. Het Alaska model is populair en effectief, en academici hebben erop gewezen dat dezelfde aanpak kan worden toegepast op andere natuurlijke hulpbronnen, zoals bossen en visserij. Het zou zelfs op de lucht kunnen worden toegepast, met een koolstofbelasting waarvan de opbrengsten als dividend voor iedereen zouden worden verdeeld. Deze aanpak beschermt de commons bovendien tegen overmatig gebruik , waardoor onze planeet wat ruimte krijgt om te regenereren.

Na een korte beschouwing over politieke (on)wil en risico’s eindigt hij met:

We weten reeds uit bestaande experimenten dat een basisinkomen indrukwekkende resultaten kan opleveren, waardoor extreme armoede en ongelijkheid worden verminderd, de lokale economieën worden gestimuleerd en mensen worden bevrijd van de verplichting om in slavenachtige arbeidsvoorwaarden te werken, gewoon om te blijven leven. Als het ruimer wordt geïmplementeerd, kan het helpen om “bullshit jobs” te elimineren en onnodige productie te schrappen, waardoor de planeet ook weer wat op adem kan komen.
We zouden natuurlijk nog steeds werken, maar ons werk zou waarschijnlijk nuttiger en zinvoller zijn, terwijl slechte maar noodzakelijke banen, zoals het schoonmaken van de straten, meer zouden betalen om gewillige arbeiders aan te trekken, waardoor dit soort werk ook zou opgewaardeerd worden.
Maar misschien het allerbelangrijkst, een basisinkomen kan ons beperkte denken, dat nu zo diep in onze cultuur schijnt ingeworteld te zijn, weer openstellen en ons bevrijden van de eisen van de concurrentie en ons toelaten  om meer open en royale mensen te worden.
Als het universeel wordt uitgebreid over de grenzen heen, kan het helpen om een gevoel van solidariteit te creëren – dat zijn we allemaal “in dit” samen, en hebben we allemaal een gelijk recht op de planeet.
Het kan de angsten die ons Brexit en Trump gebracht hebben helpen vermindern en de wind uit de fascistische zeilen halen.
We zullen het nooit weten totdat we het proberen. We moeten het nu proberen, of kiezen we voor nog meer ellende in de  21ste eeuw?

Reyer Brons (redactie), 29 juni 2017

Het bericht Basisinkomen als geboorterecht verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.