Basisinkomen is betaalbaar – Met slimme systeemwijziging kost Basisinkomen niks extra

Het idee van een basisinkomen intrigeert me al tijden. Dit komt óók omdat ik me stoor  aan de vele verschillende regelingen, die we nu nog hebben om inkomens te garanderen. En me erger aan de janboel aan toeslagen, om te verhullen dat de inkomens te laag zijn. Boete systemen met kortingen of boetes als je de regels niet goed begrijpt of weet, maken het nog erger. Ik kan me mateloos aan dat laatste ergeren, want daardoor raken mensen nog in schuldenproblemen ook.
Dus alleen daarom al ben ik vóór een basisinkomen (BI).

Uitvreters
Er zijn ook wel momenten waarop ik denk: ben ik toch niet tegen het BI? Als ik dan van die uitvreters rond zie lopen…
Maar dan bedenk ik me dat je meer uitvoerders dan uitvreters rond ziet lopen, dat de meesten keihard werken om rond te komen. En dat je niet kunt zien of iemand door omstandigheden gedwongen niks uitvreet, of vrijwillig.
En in het algemeen blijkt bij tests dat een basisinkomen mensen niet stimuleert om niets te doen, maar om juist wél wat te doen. Misschien hebben we dat idee van niks meer doen gekregen bij  de invoering van de AOW? Mensen móesten toen stoppen met werken op de datum waarop je AOW inging.  Immers, je had nu toch AOW?

Basisinkomen voor ouderen al lang geaccepteerd
Die AOW bracht mij op een idee.
A. Je kunt wel mopperen over betaalbaarheid, maar toen had men wel het lef om:
B. een basisinkomen in te voeren, helaas alleen voor senioren.

We hebben dus al een basisinkomen vanaf de pensioendatum. Maar  dankzij de goede gezondheid zag je mensen na hun 65e soms in andere banen door gaan. Of vaak als vrijwilliger. Toen we de VUT nog hadden, zag je dit nog veel sterker. Afschaffing van de VUT en de verhoging van de AOW leeftijd blijken nu de doodsteek te zijn voor vrijwilligerswerk …

Voor ouderen is er dus al een BI. Waarom zou zoiets dan niet voor iedereen kunnen gelden? “Jaaa, maar dat kost nog meer geld. Meer geld dan we aan uitkeringen en toeslagen opbrengen”.

Herinvoering Omzetbelasting
Maar is dat wel zo? Laten we eens kijken naar de bestaande belastingen en uitkeringen.

Sinds 1969 betalen we BTW. Dit is een ‘eindheffing’ die geheel door de consument wordt betaald. Voor 1969 hadden de Omzetbelasting (OB). Die werd geheven bij de producenten, de ondernemers.
Voor de consument kwam vervanging van de OB door BTW in 1969 het  in principe op hetzelfde neer. De netto kosten van de producten werden voor de consumenten lager, en tegelijk betaalden ze daarover in de vorm van BTW meer belasting. Maar voor de bedrijven was dit positief. Hun bedrijfslasten per eenheid product werden lager. Maar lang niet altijd verlaagden zij de prijzen van hun producten met hetzelfde bedrag. De consument moest dus (eigenlijk) een hoger inkomen hebben. Dus moesten de lonen (eigenlijk) omhoog, en werd de factor arbeid voor het bedrijf duurder. Dit vormde een extra stimulans voor automatisering. Die trend ging door, en dat zie je nu in het ultieme zich uiten: mensen en hun arbeid worden vervangen door mechanisering / automatisering / robotisering. Waardoor er nu een neerwaartse trend is op het loon…

Laten we wel zijn, al  die smerige rotkarweitjes die kun je door machines laten doen – daar hebben we geen problemen mee.

Maar je ziet dat door automatisering lonen onder druk komen te staan. Over omzet uit kapitaal wordt na afschaffing van de OB bij de ondernemer immers nauwelijks nog belasting geheven. Aan de andere kant is bij de werknemers weliswaar het aantal uren dat men moet werken minder geworden, van 60 naar 40. Maar we hebben tegenwoordig 2 inkomens nodig om rond te komen….

En de winsten op kapitaal nemen toe.
Kijk eens naar een gemiddeld bedrijfje. Winkel met 5 mensen personeel en een eigenaar. Bijvoorbeeld: 2 ton aan loon en 1 ton aan loonbelasting en andere belastingen. Kun je daarvan 1 persoon weg-automatiseren dan kost je dat misschien 40.000 per jaar, maar ’t levert ook 40.000 minder loonkosten op. Maar ook 20.000 minder aan belastingen en premies. Dus zie je hier een reden waarom bedrijven automatiseren. Dat kun je eerlijker verdelen.

Hoe maak je het basisinkomen betaalbaar?

Je voert 1 vast percentage belasting over de omzet.
Dit noemen we ook net als vroeger weer Omzetbelasting (OB). De OB wordt weer aan de bron geheven, dus bij de producent, de ondernemer. Per saldo draagt de ondernemer aan OB dan gemiddeld even veel af als nu aan (een deel van het ) loon plus inhoudingen loonbelasting en premies plus werkgeversbijdragen.

  • In principe is dit macro gezien (voor het land dus) budget neutraal. Globaal betaalt men niet meer dan anders. Micro (per bedrijf) kan dit anders uitpakken:
  • Kapitaalintensieve bedrijven gaan weer naar verhouding bijdragen aan de collectieve lasten. Nu betalen bedrijven met relatief weinig personeel relatief weinig mee aan de collectieve lasten. De heffingen gaan immers nu nog boven op de loonkosten. OB wordt daarentegen geheven over de omzet – ook al wordt deze grotendeels door machines of robots tot stand gebracht.
  • Omdat de heffingsopbrengst macro gelijk blijft, gaan arbeidsintensieve bedrijven minder collectieve lasten betalen.
  • De OB mag niet verrekenbaar zijn zoals BTW. De OB wordt geheven over de volle omzet van de onderneming.

Heel snel even: Door die OB op bijvoorbeeld 25% te stellen, wordt arbeidsintensief per saldo 25% goedkoper, en kapitaalintensief 25% duurder. En zo betalen alle bedrijven mee.
(Misschien wordt repareren dan weer voordeliger dan weggooien?)

De opbrengsten van de OB worden ingezet voor de financiering van een BI voor iedereen.

Stappen die we moeten nemen:

  1. Iedere volwassene krijgt een basisinkomen
    Iedere volwassene krijgt een eigen basinkomen Voor ’t gemak ga ik uit van het aantal mensen ouder dan 20 jaar, ik heb geen cijfers van 18+.
    Dan praat je over 14 miljoen inwoners (1), dus 18+ = 15 miljoen?.
  2. Dat basisinkomen moet voldoende zijn.
    Voldoende om de modale huur/hypotheeklast + zorgverzekering + boodschappen te kunnen betalen. Ik schat dit op € 1.500 per maand, en als je dat wat afrondt, op € 20.000 per jaar.
  3. Bedrijven krijgen een voordeel:
    Doordat er nu een basisinkomen is, hoef je als bedrijf dát niet meer als salaris uit te keren. De lasten gaan gigantisch omlaag.
    De lasten gaan zelfs met nog eens 50% omlaag:
Je kunt loonbelasting over het basisinkomen afschaffen 1e schijf 36% van het loon
Je kunt premies voor werknemersverzekeringen over het BI deel afschaffen Stel 10%
Je kunt de werkgeversbijdragen sociale verzekeringen over het BI deel afschaffen afschaffen Stel 10%
Je kunt de heffing zorgverzekeringswet afschaffen Plm. 7%
  1. Ieder voordeel heeft ….
    Bedrijven gaan een vast percentage OB betalen.

Voordelen:

Als belangrijkste voordeel:
Iedereen profiteert hiervan.

Werkgeverslasten blijven gemiddeld gelijk
Doordat iedereen een basisinkomen heeft, kun je als werkgever bij de salariëring daar rekening mee houden, en hoef je alleen nog dat salaris uit te betalen, wat er meer dan het BI wordt verdiend. Je voert een BI franchise in voor de werkgevers.
Per saldo blijven de lasten hetzelfde.

Uitvoeringskosten gaan omlaag.
Voor de overheid gaan de uitvoeringskosten drastisch omlaag. Geen geneuzel in welk potje je past, geen administratieve rompslomp daarover.

Toeslagen.
We hebben nu een dusdanig ingewikkeld systeem van kortingen en toeslagen, dat de leek (de inwoner) er niks meer van snapt. Maar wel zich vaak te kort doet door zaken niet te regelen, of beboet wordt door ’t verkeerd te regelen.

Met toeslagen kun je nog steeds inkomensvallen (van een hoog vast inkomen) naar een laag inkomen opvangen. Maar je kunt een flinke basis voor iedereen nu verzorgen, ook voor:

Zelfstandigen.
Lang niet iedere zelfstandige lukt het om rond te komen, laat staan om nog wat te regelen voor pensioen en arbeidsongeschiktheid; 60% heeft nagenoeg niks geregeld. Met een BI ben je van de zorgen af: je hebt inkomen tijdens de start, inkomen als ’t eens minder gaat, en inkomen als je ziek of erger bent, en als het BI hoger ligt dan de huidige AOW, ook een pensioeninkomen.

Studenten.
Geen gedoe meer over een beurs of lening. Je kunt gewoon rondkomen.

Andere (belasting-)gevolgen.
Je kunt de incasso van de loonbelasting grotendeels afschaffen. Dat zal vast betekenen dat meer mensen zelf belastingaangifte moeten doen. Over het loon dat de werknemer ontvangt boven het BI wordt immers geen loonbelasting meer geheven. Daar zal de werknemer zelf inkomstenbelasting over moeten gaan afdragen. Dat is in ieder geval tijdelijk extra werk voor belastingconsulenten. Maar met de trend naar ZZP en Flex komen er  toch al steeds meer mensen in aanmerking voor aangifte. Wel wordt in de belasting­schijven het BI als heffingsvrije voet gezet, dan hebben er minder mensen last van.
Pluspunt voor werkgevers = ook lagere uitvoeringslasten
Oh, en postbusfirma’s zijn opeens héél interessant voor ons land …

Leuk: Is het niet toevallig dat de Europese Commissie ook OB i.p.v. winstbelasting wil invoeren?

 

Waar ik voor pleit: de invoering van OB en tegelijk het afschaffen van die 1000 potjes zorgt voor betaalbaarheid , en het daardoor verdwijnen van die 100.000den boetes en dus het schuldencircuit, ik zou bijna willen zeggen ”zorgt voor zorgeloosheid”.
Het gesprek kan dus gaan over de wil en het lef om een BI in te voeren..

 

Begroting

Laten we eens rekenen: Puzzelaars …. Ga je gang, ook ik heb een  berekening, ’t kan véél gedetailleerder, maar reken vanuit het basisidee: BI via OB.

Basisinkomen via Omzetbelasting    
     
Wat is er nodig?    
Basisinkomen per persoon 20.000  
Aantal inwoners met een BI 15 miljoen  
Totaal nodig 300 miljard  
     
Wat scheelt het voor de bedrijven? aantal bedragen
Werknemers voltijd met een vaste baan à 20.000 p.p. 4,4 miljoen 88 miljard
Werknemers deeltijd meer dan 20 uur per week à 20.000 p.p. 5 miljoen 100 miljard
Werknemers deeltijd 12 – 20 uur per week nà 15.000 p.p. 667000 10 miljard
Werknemers deeltijd minder dan 12 uur per week à 5.000 p.p. 1,6 miljoen 3 miljard
Totaal, afgerond minder aan lasten   200 miljard
     
Het bruto binnenlands product (BNP) was in 2014 880 miljard  
Stel een heffing bij de bedrijven voor van 26%  
Dat levert op 228 miljard  
Verschil is nog   28 miljard
Aantal zelfstandigen 1,4 miljard  
Die hun nota’s kunnen verlagen met 20.000 p.p. levert op 28 miljard  
Resteert nog af- of toename bedrijfslasten   0
Totaal nodig 300 miljard  
Daarvan komt via de bedrijven binnen   228 miljard
Aan sociale uitkeringen geven we momenteel uit 143 miljard  
Een groot deel daarvan is niet hoger dan het BI    
dus daarvan kan met gemak een deel vrijvallen, m.i. veel meer dan 72 miljard  
Resteert nog   0

 Kortom:

  1. Schaf de LB af, verhoog de basis heffingskorting naar het niveau van het BI. Bruto = netto.
  2. Basisinkomen is persoonlijk. Geen onderscheid naar huishouding, baan, ziekte.
  3. Pas een franchise toe in de werknemersverzekering ter hoogte van het BI.
  4. Schaf de werkgeversbijdragen werknemersverzekeringen af.
  5. Hef een vast percentage OB die níet verrekenbaar is.
  6. Voer gelijktijdig het basisinkomen in. Werkgevers betalen door invoering van de BI franchise alleen nog maar het loon boven het BI.

 Ane Duijff, Heerhugowaard, november 2017

Cijfers:

Het bericht Basisinkomen is betaalbaar – Met slimme systeemwijziging kost Basisinkomen niks extra verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.

Geplaatst in basisinkomen, obi.