Bezwaren basisinkomen – 0 : Misvattingen

Basisinkomen is een utopie of een fantasie.
Basisinkomen is een hype of een cult.
Basisinkomen betekent gratis geld en dat kan niet.
Basisinkomen een nieuw en nog onrijp idee.
Basisinkomen is anders verpakte sociale zekerheid.
Basisinkomen is onbetaalbaar of asociaal.

In het kader van het project basisinkomen van het NPI werk ik aan een verzameling bezwaren tegen het basisinkomen. Ik heb er circa 70 verzameld en gerubriceerd in 12 thema’s, zie  Bezwaren en weerstanden tegen het basisinkomen en de invoering daarvan.

Iedereen wordt van harte uitgenodigd deze bezwaren aan te vullen, ook de toelichting daarbij en uiteraard de weerlegging of relativering.

Nu de elf  thema allemaal aan bod zijn geweest, blijken er ook bezwaren die niet echt in een categorie passen. Daarvoor bij deze het nieuwe thema Misvattingen. Bij enkele andere thema’s volgen nog aanvullingen.
Zie hieronder voor de tekst onder dit thema. Voor bijstellingen in de toekomst zie de tekst op de NPI-site.

Korte melding van de bezwaren:

 

Uitwerking

Basisinkomen is een utopie of een fantasie

Toelichting
Basisinkomen is een prachtig idee dat past in een ideale wereld zonder slechte mensen en met voldoende middelen om iedereen tevreden te stellen. Een fantastisch idee dat alleen in een utopie kan. Maar utopiën kunnen nu eenmaal niet!

Weerlegging
Een beproefde techniek om een idee af te schieten is het eerst flink groot te maken en daarna te zeggen dat dat natuurlijk nooit zal kunnen werken. Bijvoorbeeld door te stellen dat voor een echt goed basisinkomen in de huidige maatschappij iedereen minimaal € 2.000 netto per maand moet ontvangen, ook kinderen, gevangenen en iedereen die de grens passeert.
De oplossing is het idee tot realistische proporties terug te brengen en eventueel een stapsgewijze invoering te overwegen.

De AOW is in bijna alle landen een utopie, maar heeft zich in ons land al 60 jaar bewezen. Uitbreiding hiervan naar alle inwoners is niet ondenkbaar.
Verder moet worden bedacht dat in ons land (bijna) iedereen op de een of andere manier voldoende inkomen heeft voor een bestaan dat in veel landen als luxe zou worden beschouwd.
Dit inkomen wordt momenteel via een enorm complex systeem verdeeld: sociale uitkeringen, cao-lonen, betaalde opdrachten, belastingkortingen, winst uit beleggingen, pensioenen, erfenissen, schenkingen.
Als dat op deze complexe manier lukt, moet het zeker lukken via een eenvoudig systeem als het basisinkomen.

Basisinkomen is een hype of een cult

Toelichting
Basisinkomen is een idee dat nu leeft, maar het gaat wel weer over, bijvoorbeeld als de arbeidsmarkt weer aantrekt of als de overheid voor iedereen een basisbaan ter beschikking stelt.
ook is er slechts een kleine groep gekkies die er in gelooft.

Weerlegging
De belangstelling voor basisinkomen kent inderdaad conjunctuurgolven, maar het idee komt steeds weer terug en groeit sterk in kracht. Vooral ook omdat andere middelen om belangrijke maatschappelijke problemen zoals ongelijkheid, bestaanszekerheid, vernederende bureaucratie en gebrek aan vrijheid tot nu toe weinig succesvol zijn.
Dat het een hype is die dus wel weer overgaat, vindt geen grond in de geschiedenis. Bekende mensen die serieus gedacht hebben over basisinkomen zijn bijvoorbeeld Thomas More, Thomas Jefferson, Tom Paine, Richard Nixon, Milton Friedmann, Saar Berlage, Gerrit Zalm, Martin Luther King en Mark Zuckerberg.
Kortom, het idee is helemaal niet zo nieuw. De belangstelling ervoor ken ups en downs, op dit moment is er inderdaad spraken van een opgaande in in de interesse.
Voorstanders van basisinkomen tref je in uiteen lopende maatschappelijke en politieke stromingen aan, van arm tot rijk en van links tot rechts. Onder de voorstanders bestaan ook grote verschillen van mening over de manier waarop en het tempo waarin basisinkomen ingevoerd moet worden.
Als je de voorstanders al als groep zou kunnen zien, lijkt deze  in niets op een gesloten sekte en ook niet op een cult.

Basisinkomen betekent gratis geld en dat kan niet.

Toelichting
Inkomen krijgen zonder er iets voor hoeven te doen, dat kan niet en dat is niet eerlijk.

Weerlegging 1
Bestaanszekerheid kun je als een mensenrecht beschouwen en dan is een basisinkomen een uitstekend instrument daarvoor. Basisinkomen is dan een aandeel in wat de aarde en de inspanningen van de generaties voor ons opgebouwd hebben. Het gaat niet aan dat slechts te laten toe komen aan enkelen, de aarde is voor ons allen en de opbouw van onze gemeenschap komt door vele handen.
In praktijk handelen we daar ook naar. Anders moeten er heel wat bestaande inkomstenbronnen worden aangepakt: rendement op beleggingen, rente, schenkingen, erfenissen, winst op verkoop van bezittingen, AOW, uitkeringen, etc.
Werken is trouwens een relatief begrip. Heel wat betaalde arbeid heeft bij nader inzien geen of weinig toegevoegde waarde, zoals overbodige bureaucratie, nutteloze diensten, schadelijke producten.
Aan de andere kant is er heel wat arbeid met een hoge toegevoegde waarde waar niets voor wordt betaald, zoals mantelzorg, vrijwilligerswerk, opvoeden van kinderen.

Weerlegging 2
Dat gratis geld niet bestaat is onzin. Banken creëren en vernietigen geld aan de lopende band. De ECB pompt uit het niets maandelijks 80 miljard in de economie.
Waarom zouden we het financieel-economisch ontwerp niet een beetje kunnen aanpassen door de creatie van geld niet ten goede te laten komen aan enkelingen, maar aan iedereen?

Basisinkomen een nieuw en nog onrijp idee 

Toelichting
Basisinkomen een nieuw en nog ondoordacht idee. Er moet nog vel op gestudeerd worden.

Weerlegging
Het idee is nieuw nieuw, we vinden al eerst gedachten hierover bij Thomas More, 5 eeuwen geleden!
Over de voor- en nadelen wordt al decennia een gesproken in diverse landen en ook zij  op meerdere plaatsen in de wereld experimenten uitgevoerd die indicaties geven over de effecten van basisinkomen.
Al in 1985 heeft de WRR een uitgewerkt advies voor een partieel basisinkomen uitgebracht. In Canada Dauphin) is al in de jaren 70 op lokaal niveau een basisinkomen toegepast, en dat bleek redelijk te functioneren. In diverse ontwikkelingslanden is succesvol geëxperimenteerd met een basisinkomen. Zo onrijp is het dus niet.

Dat neemt niet weg dat landelijke invoering in een ontwikkeld land geen sinecure is. Daarom ook is het zinvol om er gedegen onderzoek naar te doen.

 

Basisinkomen is anders verpakte sociale zekerheid 

Toelichting
We hebben al prachtige vangnetten in Nederland. Niemand hoeft van honger om te komen, voor iedereen wordt gezorgd. Waarom zouden we iets veranderen?

Weerlegging
Juist de verpakking is in dit geval belangrijk. De huidige sociale zekerheid kan worden gezien als een grote armoedeval, die het moeilijk maakt om zinvol werk te vinden. Niet alleen betaald werk is daardoor lastig te vinden, zelfs vrijwilligerswerk wordt door de huidige regels belemmerd. Met een basisinkomen zal het veel makkelijker worden om zinvol werk te gaan doen.

Maar basisinkomen is veel meer. Het is geen vangnet zoals de sociale zekerheid probeert te verschaffen, maar een stevige bodem van waaraf je kunt opereren als werknemer, ondernemer of vrijwilliger, zonder het risico dat aan je bestaanszekerheid wordt geknaagd als het even tegen zit. Dat geldt voor iedereen, niet alleen voor degenen die te maken hebben met het huidige stelsel van sociale zekerheid

Basisinkomen is onbetaalbaar of asociaal

Toelichting
Basisinkomen wordt ook gegeven aan degenen die nu niets krijgen. Het met ook zo hoog zijn dat alle bestaande voorzieningen kunnen vervallen zonder dat iemand er op achteruit gaat.
Dart kost heel veel en dat moet allemaal opgebracht worden door de degenen die betaald werk verrichten. De belasting zal dan torenhoog worden.

Weerlegging
In deze redenering zitten minstens drie misverstanden:

  • een verstandige combinatie van een bescheiden basisinkomen en aanvullende voorzieningen voor een beperkte groep mensen kan niet
  • basisinkomen kan alleen maar gefinancierd worden door de belasting op betaalde arbeid te verhogen. Andere vormen van belastinginning (of zelfs geldschepping) bestaan niet
  • basisinkomen kost alleen maar geld. Er staan geen opbrengsten tegenover.

Zodra deze misverstanden onderkend zijn, kunnen we serieus met elkaar in gesprek over een compromis.

Waarom zou een compromis tussen deze twee uitersten niet kunnen worden gevonden? Ruwe berekeningen die al zijn gemaakt laten zien dat dit mogelijk moet zijn. Dat zou voldoende aanleiding moeten zijn om dit meer gedegen te gaan onderzoeken.

Als het basisinkomen alleen uit de inkomstenbelasting zou moeten worden betaald is zo’n compromis niet makkelijk te vinden, maar er zijn diverse andere bronnen denkbaar: bezuiniging op overbodig beleid, eerlijker belasten van grote bedrijven en beleggers, belasting op consumptie relateren aan milieuschade, besparingen op maatschappelijke kosten (zoals minder ziekteverzuim, minder criminaliteit, minder zorgkosten), hogere arbeidsparticipatie, meer (zinvolle) economische groei.

Uitleg

Dit is een onderdeel van een (project om te komen tot een) overzicht van bezwaren en weerstanden tegen het basisinkomen en de invoering daarvan. Zie de hoofdpagina op de NPI-site.

Eerder verschenen op de VBI-site de volgende onderdelen:

Overzicht op deze site: https://basisinkomen.nl/bezwaren-basisinkomen-overzicht/

 

Reyer Brons, 8-2-2018

Het bericht Bezwaren basisinkomen – 0 : Misvattingen verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.

Geplaatst in basisinkomen, obi.