Bezwaren basisinkomen – 11: Uitvoering

We beginnen er niet aan, het is veel te complex.
Een basisinkomen is niet goed gefaseerd in te voeren met betrekking tot hoogte.
We beginnen vol goede moed, maar slaan alle waarschuwingen voor uitvoeringsproblemen in de wind.
We kunnen  de lange termijn effecten niet overzien

In het kader van het project basisinkomen van het NPI werk ik aan een verzameling bezwaren tegen het basisinkomen. Ik heb er circa 70 verzameld en gerubriceerd in 12 thema’s, zie  Bezwaren en weerstanden tegen het basisinkomen en de invoering daarvan.

Iedereen wordt van harte uitgenodigd deze bezwaren aan te vullen, ook de toelichting daarbij en uiteraard de weerlegging of relativering.

Het thema Invoering is inmiddels voorlopig af. De overige thema’s volgen in een rustig tempo.
Zie hieronder voor de tekst onder dit thema. Voor bijstellingen in de toekomst zie de tekst op de NPI-site.

Korte melding van de bezwaren:

  • We beginnen er niet aan, het is veel te complex
  • Een basisinkomen is niet goed gefaseerd in te voeren met betrekking tot hoogte.
  • We beginnen vol goede moed, maar slaan alle waarschuwingen voor uitvoeringsproblemen in de wind.
  • We kunnen  de lange termijn effecten niet overzien

 

Uitwerking

We beginnen er niet aan, het is veel te complex

Toelichting
We beginnen er niet aan, het is veel te complex.
Onze coalitie vindt dit veel te lastig

Weerlegging
Het is inderdaad een omvangrijke en ingrijpende verandering, maar als die eenmaal is doorgevoerd hebben krijgen we een eenvoudig stelsel, dat niet behept is met allerlei merkwaardige subcategorieën, afwijkingen, neveneffecten e.d. en dat makkelijk uitvoerbaar is. Het bestaande systeem wordt ondertussen juist steeds complexer. Door eenmalig te investeren in deze veranderingen wordt ons veel toekomstige complexiteit bespaard. Bedenk hierbij ook, dat een complex stelsel leiden tot onrechtvaardigheden, inconsistenties, hoge kosten, slecht doelbereik, waarmee zo’n stelsel niet voldoet aan de criteria voor goed overheidsbeleid. Een basisinkomen kan daar juist makkelijk aan voldoen.

Een coalitie die dit voor elkaar krijgt zal uiteindelijk door de kiezers worden beloond.

Een basisinkomen is niet goed gefaseerd in te voeren met betrekking tot hoogte

Toelichting
Het moet in één keer om te voorkomen dat het sociale zekerheidssysteem heel gecompliceerd wordt (met naast een basisinkomen nog steeds allerlei andere regelingen).
Maar invoering in één keer is een bijna niet te overziene ingewikkelde operatie, omdat alles helemaal van te voren uitgedacht moet zijn.

Weerlegging
Nadere analyse kan aan het licht brengen in hoeverre een gefaseerde invoering mogelijk is. Daarnaast kunnen alle belangrijke maatschappelijke effecten naar voren worden gebracht via grondige simulatiestudies, zodat daar tevoren redelijke inschattingen van kunnen worden gemaakt. Bovendien kunnen zulke studies laten zien hoe de invoering kan worden aangepast zodra blijkt dat bepaalde effecten anders uitpakken dan verwacht.

Ook kunnen ongewenste nadelen die groepen of personen alsnog blijken te ondervinden via een hardheidsclausule worden opgevangen.

We beginnen vol goede moed, maar slaan alle waarschuwingen voor uitvoeringsproblemen in de wind.

Toelichting
We beginnen vol goede moed, maar slaan alle waarschuwingen voor uitvoeringsproblemen in de wind.
Dat kan ook niet anders, ons politieke compromis is even goed al ingewikkeld genoeg!

Weerlegging
Dit bezwaar zul je niet horen van degenen die besluiten tot invoering, maar juist van tegenstanders.
Helaas zie we dat veel beleid slecht doordacht wordt ingevoerd en dat na enige tijd blijkt dat wel uitgesproken, maar genegeerde waarschuwingen terecht waren. Politici die iets besluiten steken helaas graag hun kop in het zand voor ongewenste effecten.
Dat kan ook gebeuren bij slecht doordachte varianten van een basisinkomen.
De enige remedie is wel goed doordenken wat de gevolgen van invoering van basisinkomen zouden kunnen zijn en daarbij alle van te voren voorziene problemen goed onderkennen.

Het huidige stelsel kent vele uitvoeringsproblemen die nauwelijks oplosbaar zijn omdat het stelsel te complex is geworden. Op zich is een basisinkomen een heel eenvoudig systeem, dus de uitvoering zal veel minder problemen met zich mee brengen dan het huidige systeem. Tijdens de invoering zullen er gedurende een overgangsperiode ongetwijfeld specifieke uitvoeringsproblemen zijn die met de overgang te maken hebben, maar die zijn tijdelijk.

We kunnen  de lange termijn effecten niet overzien.

Toelichting
De meeste nadelen van een basisinkomen doen zich pas na langere termijn echt gelden. Omdat het tegen die tijd als verworven recht zal worden gezien, zou het verlagen van het basisinkomen tot grote problemen leiden, en zouden veel mensen niet op zo’n verlaging zijn voorbereid (door bijv. mindere opleiding).

Weerlegging
Dit type bezwaar is dodelijk voor elke verandering. Uiteraard zijn er veel onvoorziene effecten, wie had bijvoorbeeld bedacht dat gaswinning in Groningen stevige aardbevingen zou veroorzaken? Of dat dodelijke verkeersongelukken weer toenemen door de uitvinding van de smartphone?
De samenleving zal met een basisinkomen op langere termijn op allerlei manieren gaan veranderen. Het gaat de voorstanders juist om zulke effecten, die in hun ogen positief uitpakken voor de samenleving. Tot op zekere hoogte kun je de lange termijn effecten trouwens wel voorzien (bv. via simulatiestudies). Mochten zich ongewenste lange termijneffecten gaan voordoen, zullen daar nadere maatregelen voor moeten worden bedacht. Dat geldt ook voor het huidige systeem, moet dien verstande dat de nadelige effecten van het huidige systeem nauwelijks meer aan te pakken zijn zolang dat systeem niet grondig wordt aangepakt.

Het is niet uit te sluiten dat het basisinkomen moet worden verlaagd wanneer de omstandigheden daartoe dwingen, maar dat geldt ook voor de huidige uitkeringen. Daar staat tegenover dat ook niet hoeft te worden uitgesloten dat het basisinkomen na verloop van tijd kan worden verhoogd.

Uitleg

Dit is een onderdeel van een (project om te komen tot een) overzicht van bezwaren en weerstanden tegen het basisinkomen en de invoering daarvan. Zie de hoofdpagina op de NPI-site.

Eerder verschenen op de VBI-site de volgende onderdelen:

 

Reyer Brons, 30-1-2018

Het bericht Bezwaren basisinkomen – 11: Uitvoering verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.

Geplaatst in basisinkomen, obi.