Bezwaren basisinkomen – 1b : Waarden en mensbeeld

Mensen willen zelf altijd iets meer dan ze bij een ander zien, dat betekent dat ze een ander geen basisinkomen zullen gunnen.
Er is een groep free-riders, onaangepasten of asocialen en die zal groeien als er basisinkomen voor iedereen is.
Velen ergeren zich aan het gedrag van free-riders, profiteurs en asocialen. Zij zijn geen basisinkomen waard en dat is de doodslag voor de acceptatie er van. 

In het kader van het project basisinkomen van het NPI werk ik aan een verzameling bezwaren tegen het basisinkomen. Ik heb er circa 70 verzameld en gerubriceerd in 12 thema’s, zie  Bezwaren en weerstanden tegen het basisinkomen en de invoering daarvan.

Iedereen wordt van harte uitgenodigd deze bezwaren aan te vullen, ook de toelichting daarbij en uiteraard de weerlegging of relativering.

Dit bericht bevat een tweede aanvulling bij het thema Waarden en mensbeeld, zie hier de eerste aflevering en hier de eerste aanvulling.

Uitwerking

Mensen willen zelf altijd iets meer dan ze bij een ander zien, dat betekent dat ze een ander geen basisinkomen zullen gunnen.

Toelichting
Jaloers gedrag is veel voorkomt bij mensen (en zelfs bij dieren) , dat maar in beperkte mate beheerst kan worden door meer altruïstische beschaafde vernislaagjes.

Weerlegging
Dat mensen iets willen hebben dat een ander wel heeft maar zij zelf niet, is een niet te ontkennen verschijnsel. Dat is tot op zekere hoogte te voorkomen door te zorgen dat iedereen ‘genoeg’ heeft, maar daarmee wordt jaloezie niet voorkomen. Basisinkomen zal deze gevoelens niet kunnen voorkomen, maar zonder basisinkomen zullen ze er evengoed zijn. Een basisinkomen dat voldoende is om in de levensbehoeften te voorzien, zal wel de echte armoede verkleinen en daarmee minder uit lokken tot actie om bij anderen te halen wat ze niet zelf hebben of kunnen krijgen.
Basisinkomen maakt het gemakkelijke om een acceptabel plek in de sociale rangorde te krijgen.

Er is een groep free-riders, onaangepasten of asocialen en die zal groeien als er basisinkomen voor iedereen komt.

Toelichting
Iedereen kent wel iemand die op geen enkele manier wil of kan bijdragen aan de maatschappij.  Types die ook met een basisinkomen echt niet nuttig vrijwilligerswerk gaan doen. Die zich niet beschaafd aan een moestuintje, vrienden, hobby of mantelzorg wijden.  Zo’n persoon is voor de mensen die hem  of haar uit de eerste, tweede of zoveelste hand kennen een uiterst krachtig argument tegen het basisinkomen.

Weerlegging
Deze ergernis is begrijpelijk maar het is jammer om die leidend te laten worden voor onze houding.

Want natuurlijk is het voor iedereen veel goedkoper en kost het veel minder negatieve energie om zo’n hopeloos geval in zijn sop te laten gaar koken.
Het is nuttig de emoties rond deze ergernis onderscheiden en de feiten te duiden.
Het aantal echte uitkeringsfraudeurs bedraagt hooguit een paar procent, zowel in Nederland als in de landen om de buurt. Dat is dus heel weinig. Ieder zinnig persoon die er redelijk naar kijkt zou tekenen voor zo’n foutenmarge.  En het is ook nog maar de vraag of dat percentage helemaal als oneigenlijk gebruik te beschouwen is.
Als we eenmaal accepteren dat  een kleine groep niet nuttig kan of wil zijn voor de maatschappij, en dat het verloren energie is om te proberen ze te veranderen, dan snapt iedereen vanzelf dat ook bij die mensen een basisinkomen verreweg de efficiëntste optie is. Als we ons maar over die krachtige gevoelens, die boze verontwaardiging en  jaloezie heen kunnen zetten.
Met circa 2% van de beroepsbevolking is niets aan te vangen, dat is al decennialang bekend. Welk beleid je er ook op loslaat, het helpt helemaal niets. We noemen met een oneerbiedige term ook wel het arbeidsmarktresidu. Een beschaafde samenleving zal ook die groep altijd financieel moeten ondersteunen, onder welk tem dan ook!
Het basisinkomen heeft als voordeel dat het geen bijkomende bureaucratische kosten met zich meebrengt.

Velen ergeren zich aan het gedrag van free-riders, profiteurs en asocialen. Zij zijn geen basisinkomen waard en dat is de doodslag voor de acceptatie er van.

Toelichting
Dat er altijd free-riders of asocialen zijn is waarschijnlijk niet te vermijden. Maar het gaat te ver hun gedrag te faciliteren met basisinkomen waar helemaal niets tegenover staat. Als je het toch verschaft, nodigt dat anderen uit tot hetzelfde slechte gedrag.

Weerlegging
Er zijn altijd mensen geweest (en die zullen er altijd blijven) die kans zien om te profiteren van de vruchten van de aarde en de inspanningen van anderen, zonder zelf actief bij te dragen aan het in stand houden van de maatschappij. Soms vinden we dat prima, zoals bij kinderen en ouderen.
Ook van  mensen met veel geld (hoe dan ook verkregen) accepteren we dat. Maar van anderen lijken we wederkerigheid te eisen en zijn we bereid zware middelen van controle en  sanctie in te zetten om misstanden te voorkomen.
Het zou veel beter zijn daar over heen te stappen en deze beperkte groep voor lief te nemen.

De essentie van het basisinkomen is dat het zonder enig moreel, economisch of maatschappelijk onderscheid wordt toegekend. Iemand die geen zin heeft om ervoor te werken krijgt het dus ook, en dat wekt bij velen inderdaad de nodige weerzin.
De gedachte dat het huidige systeem mensen aanzet tot nuttige arbeid berust op diverse onjuiste veronderstellingen. Van een basisinkomen mag worden verwacht dat per saldo meer mensen aan de slag gaan dan nu het geval is, of een opleiding volgen dan wel een nuttig maatschappelijk doel om zich voor in te zetten.
Wellicht kan de naaste omgeving een beroep op hen doen zich actief te participeren in hun omgeving. Het kan ook zijn dat specifieke programma’s nodig zijn een deel van deze mensen te steunen. Maar het levert heel veel ongewenste neveneffecten op als dat gebeurt door of namens de overheid via financiële sancties, bijvoorbeeld door hen een uitkering of een basisinkomen te onthouden.

Uitleg

Dit is een onderdeel van een (project om te komen tot een) overzicht van bezwaren en weerstanden tegen het basisinkomen en de invoering daarvan. Zie de hoofdpagina op de NPI-site.

Eerder verschenen op de VBI-site de volgende onderdelen:

Overzicht op deze site: https://basisinkomen.nl/bezwaren-basisinkomen-overzicht/

Reyer Brons, 13-3-2018

Het bericht Bezwaren basisinkomen – 1b : Waarden en mensbeeld verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.

Geplaatst in basisinkomen, obi.