In VPRO-Tegenlicht propageerde Rutger Bregman het burgerschapsdividend, een nieuwe term voor basisinkomen.
Eric Binsbergen vat zijn betoog samen en sluit af met wat kritische kanttekeningen.

Gisterenavond (25-11-2018) heb ik in Tegenlicht van de VPRO de one-man-show van Rutger Bregman bekeken over zijn burgerschapsdividend. Een term die hij wil gaan gebruiken in plaats van het veel meer gebruikelijke basisinkomen.
Vier jaar geleden startte Bregman zijn campagne voor het basisinkomen, toen met de term gratis geld, de titel van zijn boek over het basisinkomen. Met dit boek en zijn vele lezingen en ’pep-talks’ over zijn boek bracht hij wereldwijd nieuw elan teweeg over het inmiddels wat verstofte idee van een basisinkomen. Een prima initiatief. Achteraf, zo bekende hij gisteren, was de term gratis geld geen gelukkige. Of het met de door hem voorgestelde nieuwe term burgerschapsdividend (bsd) beter zal gaan?
Met de invoering van een bsd wordt bereikt dat de maatschappij gezonder wordt , minder ziektekosten maakt, de stress vermindert. Ook draagt het bsd bij tot meer en betere deelname aan onderwijs, tot innovatie en creativiteit. De burger zal meer initiatief en risico durven nemen: het bsd versterkt de arbeidsmarktpositie van lager- en middengroepen t.o.v. de hoogst betaalde salarisgroepen. Door de inkomensgarantie van het bsd hoeven die lager- en middengroepen zich minder afhankelijk op te stellen tegenover de machtigen der aarde die hun salaris bepalen.

Het zal allemaal wel wat extra kosten in den beginne, maar dat zal op den duur zich ruimschoots uitbetalen. Laten wij gaan investeren zoals Bregman poneert, investeren in een bsd. En daarbij, de huidige maatschappij kan blijkbaar met groot gemak financieren dat in deze tijd bijna 25% van de burgers zich bezig houdt –en betaald wordt- met bullshitbanen. Wat een geldverspilling en ook op andere manieren is geld voor financiering van het bsd te genereren: CO-2 belasting en torenhoge verhoging, tot 100%, van de erfbelasting. Dit laatste op grond van argumenten door Bregman ontleend aan de liberale voormannen van het eerste uur (eind 1800, begin 1900), die stelden dat het verwerven van welstand door keihard (betaald) werken door het individu bereikt moest worden en niet door erving van vermogen van ouders.

Tot zover naar mijn idee de essentie van het betoog van Rutger Bregman.
Ik vond de vorm van de Tegenlicht uitzending een soort one-man-show.  Zijn eerdere ‘gratis geld’ vervangen door een burgerschapsdividend, waarna hij meteen stevig verbinding maakte met voormannen van het liberalisme van meer dan 100 jaar geleden en bleef benadrukken dat het bsd de facto vooral liberaal zou zijn. Inderdaad, indien de erfbelasting naar 100% gaat, zullen de VVD stemmers voor  hun ‘heengaan’ er  uitstekend in zijn geslaagd hun vermogen voor die tijd naar hun kinderen te hebben overgeheveld, terwijl al die anderen hun bescheiden vermogens die vergaard zijn en in de meeste gevallen ook voor hun nageslacht  bedoeld, mogen zien verdampen.

Rutger voert in zijn one-manshow ook de bullshitbaan prominent op. Een kwart van de beroepsbevolking werkt betaald voor taken waar zij zich eigenlijk niet mee bezig willen houden. Zij gaan liever eigen bedrijfjes op richten en met de garantie van het bsd risico’s nemen, creatief en innovatief bezig zijn. Echter, het voorspellen van een massale overgang van burgers, nu met bullshit bezig en straks met hun dividend naar extra betaald zinvol, innovatief, creatief bezig zijn, is onzin en zal niet plaatsvinden. Het aantal burgers dat hecht aan structuur, zekerheid, niet te veel verandering tegelijk, behoud van het bekende is aanzienlijk en mag er ook zijn.

Ik begrijp niet waarom Rutger Bregman in zijn uitzending enkel  verbinding maakt met het liberalisme van 100 jaar terug.. Omdat dat liberalisme  voor gemotiveerd, veel en hard betaald werken zou zijn en afschaffing van het recht op vermogenserving door kinderen van ouders? Waarom wordt door hem geen hand uitgestoken naar Marx, socialistische en communistische voorgangers van 100 jaar terug.
Waarom laat hij geheel en al de mondiale hedendaagse basisinkomen beweging: UBIE, BIEN, onze eigen nationale vereniging Basisinkomen, ongenoemd? Waarom geen verwijzing naar  de Jong Democraten van D’66 die een concreet plan voor invoering van een basisinkomen opstelden.
Waarom wordt -behalve aan de VVD dan- geen serieuze oproep gedaan aan heel politiek Nederland (immers behalve de Vrijzinnige Partij omarmt  geen enkele politieke partij het basisinkomen) om ernst en tempo te maken met de afschaffing van een heel stuk bureaucratie van controleren van burgers op tandenborstels, het hen laten invullen van alsmaar meer formulieren, het in de gaten laten houden van welke nieuwe toeslagen er nu weer zijn bijgekomen en welke afgevallen of gewijzigd. Een bureaucratie die bij afschaffing  een flink deel van het benodigde geld voor een bescheiden basisinkomen op kan hoesten en tegelijk een afschaffing is, die ruimte maakt burgers vertrouwen in de overheid terug te geven en  energie geeft zelf iets van hun leven te gaan maken, betaald en onbetaald.

Kortom, veel wat Rutger Bregman in zijn one-man-show naar voren bracht deel ik zeker, maar hij zou meer verbinding hebben moeten maken met andere moderne gegadigden dan enkel liberale voorgangers van 100 jaar terug. En laat Rutger ook zijn schroom overwinnen en gewoon van basisinkomen spreken. Al die termen zoals gratis geld, burgerschapsdividend en nog andere, scheppen eerder onduidelijkheid dan duidelijkheid.

Een basisinkomen is een vast bedrag per maand voor iedere 18+-er, hoog genoeg om sober van te kunnen leven. Het basisinkomen is individueel en onvoorwaardelijk, er wordt geen tegenprestatie gevraagd. Betaald werken en het hebben van vermogen naast het basisinkomen zijn toegestaan. Lees ons artikel OPERATIE BASISINKOMEN op de website van de landelijke vereniging basisinkomen.nl en op onze eigen facebook pagina.

Eric Binsbergen
Basisteam basisinkomen Amsterdam
26 november 2018

Het bericht Bregman’s burgerschapsdividend verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.