Dit is de tiende aflevering van de feuilleton Brieven aan een Paralleluniversum van de Duitse schrijfster Petra Keup. De eerste verscheen op 8 oktober 2017. Sindsdien publiceer ik iedere zondagochtend een hoofdstuk van deze roman. De brieven zijn geschreven door Maximiliane Wonder-Licht, een ‘klant’, en gericht aan Valentin Graumann, de directeur van een instantie, die ‘Hartz-IV’, zeg maar de Duitse sociale bijstand, uitkeert.
Betreft: “O – sprakeloos”
– en hoeveel is u uw vrijheid waard?
Beste meneer Graumann,
Nu we elkaar persoonlijk kennen en niet alleen aan de hand van een dossier, wil ik in deze brief nog even stilstaan bij het fascinerende onderwerp “mannen”.
Vroeger, toen wij beiden nog jong waren, vond er een revolutie plaats in onze republiek. Er werd een wet gewijzigd, en in één klap waren alle vrouwen vrij. Dat was in 1976 en u moet toen een jonge man geweest zijn, misschien net meerderjarig geworden of zoals ik kort daarvoor. Wat voor mij een garantie voor vrijheid was, moet voor u een verschrikking zijn geweest. Die hele fijne pure mannenwereld was voor u vanaf het begin verloren.
Er was dus eens een wet die mannen complete macht over vrouwen gaf. In 1976 werd die afgeschaft. Omdat u zo van paragrafen houdt, moet u eens lezen, wat toen voor mannen verloren ging.[1]
De per 01-01-1976 hervormde §§ 91 en 92 van het Burgerlijk Wetboek stamden nog uit het jaar 1811.
Zij luidden:
§ 91
De man is het hoofd van het gezin. In deze hoedanigheid heeft hij in het bijzonder het recht het huishouden te leiden; het legt hem echter ook de verplichting op, de echtgenote naar zijn vermogen een fatsoenlijk levensonderhoud te verschaffen en haar in alle voorkomende gevallen te vertegenwoordigen.
§ 92
De vrouw neemt de naam van de man aan, en geniet de rechten van zijn stand. Zij is gehouden de man naar zijn woonplaats te volgen, en hem in het huishouden en de arbeid naar beste kunne bij te staan en voor zover vereist voor de huiselijke orde, de door hem genomen maatregelen zowel zelf op te volgen als te doen opvolgen.
Tot 1976 mochten mannen dus van rechtswege alle beslissingen nemen voor hun vrouw. Zelfs de werkkring opzeggen, ja, vrouwen moesten sowieso eerst vragen of ze mochten werken. Mannen mochten het geld van vrouwen beheren, hadden inzage in haar rekeningen, mochten haar verblijfplaats bepalen.
Ik was in die tijd bijna meerderjarig en verliet het huis van mijn ouders, zodat niemand zich meer met mijn leven zou bemoeien. Dus behoor ik in deze republiek tot de vrije vrouwen van het eerste uur. Nooit heb ik als volwassen vrouw een man gevraagd, wat ik moest doen of laten. Nooit mocht een man over mijn geld beschikken.
Interessant is dat dit proces om de wet te wijzigen mijn aandacht toen geen moment getrokken heeft. Waarschijnlijk was dat omdat ik mij zelfs in mijn wildste gedachten zo’n wet nooit heb kunnen voorstellen en ik deze daarom eenvoudig negeerde – paralleluniversum inderdaad.
Ongeveer dertig jaar leidde ik een vrij leven, maar met behulp van perfide mannelijke trucs stuurt men mij nu op een tijdreis naar het verleden. Moet iemand nog eens zeggen, dat je machines nodig het, om tijdreizen te kunnen maken, dat is allemaal idiote science fiction. Een ambtenarenapparaat is voldoende en sorteert hetzelfde effect.
U beheert nu mijn geld en om elke cent moet ik bij u bedelen. U hebt toegang tot mijn rekeningen, tenminste ik moet u inzage geven in mijn bankgegevens. Tegelijkertijd kunt u mijn woonplaats bepalen, want ik moet u vragen of ik verhuizen mag, als ik verhuizen wil, en als u wilt, dat ik verhuis, blijft mij ook niets anders over dan het gehoorzaam te doen.
Ik moet u vragen of ik op vakantie mag gaan, of mijn volwassen dochter haar eigen appartement mag nemen. Ik moet u elke maand mijn inkomsten en uitgaven voorleggen, moet zogezegd een huishoudboekje bijhouden, zoals in de goede oude tijd.
Meneer Graumann in ons laatste gesprek zei u mij, dat u gelooft in wat u doet, en dat u het graag doet. Aanvankelijk begreep ik u niet, maar nu geloof ik u, want u hebt van alle mensen van deze stad eigenlijk de beste baan ter wereld – ten minste 3342 vrouwen van deze stad zijn afhankelijk van u. Alle patriarchale instincten bloeien weer op. Vadertje Staat heeft zijn toenmalige fout op elegante wijze gecorrigeerd. Schröder, de meest mannelijke van alle kanseliers, zij dank en basta![2]
U betuttelde mij in ons persoonlijk gesprek, zei dat ik het mijzelf zo moeilijk maakte met al die brieven en bezwaarschriften, die ik u schrijf, maar ik heb dan wel een essentiële vraag voor u. Hoeveel is u uw vrijheid waard? Mijn vrijheid kostte u aan het begin van onze kennismaking nog € 438,52 per maand. De vorige week was zij al € 558,52 waard en ik ben van plan om de prijs verder te verhogen.
Beste meneer Graumann, gezien de hier beschreven toestanden, heb ik besloten om u op te nemen in onze familie. U weet al dat onze familie vrij avontuurlijk van samenstelling is. Daarin ontbreekt echt nog iemand zoals u. U bent nu een man die tegen zijn wil – tenminste tegen mijn wil – aan de familie is toegevoegd en vormt nu met uw medewerkers de ARGE-familietak binnen onze succesvolle kleine familieonderneming.
Maar ik vraag me af, hoe ik u in de familie moet introduceren. Oom Graumann zou zeker een respectabele titel zijn, maar doet geen recht aan de feiten. Echtgenoot dekt ook niet helemaal de lading, omdat u mij de doorgaans aangename kanten van een echtgenoot onthoudt. O man, kan ik dan alleen maar zeggen, en dat vat het wel het beste samen. Daarom zal ik u dus als O-man Graumann in onze familie verwelkomen.
Mijn beste O-man Graumann,
zij groet u weer zeer hartelijk
uw stijfkoppige,
Maximiliane Wonder-Licht
PS:
Mijn dochter was verre van blij toen ik haar de boodschap overbracht. Ze is er rotsvast van overtuigd, dat u de directeur bent van een psychiatrisch ziekenhuis en daarom volstrekt niet past in onze familie. Alstublieft, wees niet boos op haar. Ze is jong en maatschappelijk werk is nu eenmaal helemaal haar ding niet. Ze heeft momenteel een voorkeur voor het bedrijfsleven.
Een overzicht van alle gepubliceerde hoofdstukken is hier te vinden.
Vertaling: Florie Barnhoorn
Wordt vervolgd op zondag 17 december 2017
1. Op Wikipedia is een uitgebreid hoofdstuk gewijd aan het Allgemeine bürgerliche Gesetzbuch (ABGB), dat in 1811 in de toen nog Duitse Erflanden van de Oostenrijkse Monarchie het licht zag. Hier een kort stukje over de hervormingen van het Duitse Familierecht in de zeventiger jaren van de vorige eeuw, met name de paragrafen 91 en 92.
2. Gerhard Schröder (1944) was van 1998 tot 2005 bondskanselier van Duitsland. Als lid van de Sociaaldemocratische Partij van Duitsland (SPD) leidde hij twee regeringen, die beide uit een coalitie van de SPD met de Groenen bestonden.
Het bericht Brieven aan een Paralleluniversum 10. Oh, … sprakeloos! verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.