Dertig jaar basisinkomen in Nederland

dertig jaar basisinkomen

Alexander de Roo tijdens de 30ste jaarlijkse bijeenkomst van BIEN (foto: Enno Schmidt).

De discussie over het basisinkomen is volledig veranderd.

Dertig jaar geleden was het een heel principieel debat. Hoge werkloosheid. Geen toekomst. Dus geef ons een basisinkomen, want het systeem is niet in staat ons betaald werk te bieden. Het tegenargument was dat je alleen door betaald werk te doen een inkomen kon verwerven. Een basisinkomen was moreel onaanvaardbaar.
Wat een verschil met de huidige discussie: als we gaan flyeren op straat, pakt 50 tot 90 percent van de voorbijgangers een folder aan (50 procent in wijken van welgestelden en 90 procent in armere buurten). De meest gehoorde reactie is: het basisinkomen is een goed idee, maar hoe gaan jullie dat financieren? Wie gaat dat betalen?

Een zeer pragmatische benadering en niet langer een principiële botsing van ideeën

Het vertrouwen in het sociale systeem dat we nu in Nederland hebben, is vergeleken met 30 jaar geleden, flink aangetast. Vroeger kreeg je vijf jaar lang een werkloosheidsuitkering en kon je rustig zoeken naar een andere baan. Nu verliest zelfs de middenklasse haar goed betaalde banen. Na twee jaar geleefd te hebben van een werkloosheidsuitkering, moeten deze mensen hun huizen ‘opeten’ (dat wil zeggen verkopen) om een bijstandsuitkering te krijgen …. vijf miljoen mensen hebben een normaal vast contract. Dat is tien procent minder dan tien jaar geleden. Twee miljoen mensen hebben flexibele contracten voor flutbanen, twee miljoen mensen leven van een sociale uitkering (in verschillende vormen), een miljoen mensen zijn onafhankelijke professionals zonder toegang tot werkloosheidsuitkeringen (ZZP’er of freelancer), de pensioengerechtigde leeftijd blijft omhoog gaan (nu 67 jaar), terwijl mensen boven de 50 jaar nul procent kans hebben op de arbeidsmarkt (het exacte cijfer schommelt rond de 1 procent).

Maar Nederland is nog steeds een van de vijf of tien rijkste landen in de wereld!

De twee grootste kranten hebben peilingen over het basisinkomen gehouden! Ongeveer 40 tot 44 procent is voor. Een betrouwbare landelijke opiniepeiling vond dat 40 procent voor een basisinkomen is, 45 procent is tegen en 15 procent weet het niet. Een meerderheid van de kiezers van groene en linkse partijen zijn voorstander. Met de twee rechtse partijen is dat het tegenovergestelde. Hun kiezers zijn tegen: “Wij werken hard en zijn niet van plan het basisinkomen te betalen voor deze (luie) mensen, die gewoon een basisinkomen willen hebben”.
Het is vooral interessant om te zien dat de kiezers van de Partij voor de Vrijheid van de heer Wilders (onze lokale Trump) verdeeld zijn : 37 procent is voor een basisinkomen, 46 procent tegen en 17 procent weet het niet. Bijna hetzelfde als het landelijk gemiddelde! Politiek gezien moeten we dit gebruiken.
Helaas pakken de leiders van de groene en linkse partijen het thema van een basisinkomen niet op. Ze houden vast aan het repareren / bijstellen van het oude sociale systeem. Ze denken (en hopen) dat de economie zich zal herstellen, de werkloosheid zal dalen en dat de discussie rond het basisinkomen zal verdwijnen zoals het ook deed rond het jaar 2000.

Ze vergissen zich. We hebben nu een jaar economisch herstel. Het resultaat: 12.000 nieuwe, vaste banen en 78.000 flexibele, laagbetaalde banen. De flexibiliteit van de arbeidsmarkt blijft toenemen. Met deze flexbanen draaien we de klok terug. Desondanks is het antwoord van de leiders van groene en linkse partijen: we willen meer banen scheppen.
We gaan onze steun voor het alternatief, een basisinkomen, verhogen in de aanloop naar de komende landelijke verkiezingen op 15 maart 2017. Dat is ons antwoord. Ongeveer 60.000 mensen hebben een petitie ondertekend voor de invoering van een basisinkomen in 2018. We laten zien dat een basisinkomen van € 800 voor iedere burger in Nederland gemakkelijk te betalen is, en dat zelfs € 1.100 wel degelijk gefinancierd kan worden.
Na de verkiezingen zullen we samen met een aantal gerenommeerde instellingen een overgangsroute uitstippelen die ons van de huidige situatie naar een situatie met een volledig basisinkomen zal leiden.

Noot:
Een basisinkomen van € 800 vereist 10 miljard euro per jaar meer dan de huidige situatie, een basisinkomen van € 1100 kost ongeveer 30 miljard euro meer. De huidige regering van conservatieven en sociaaldemocraten heeft de overheidsuitgaven met 30 miljard euro gekort en heeft de indirecte belastingen met 16 miljard verhoogd: in totaal 56 miljard in de afgelopen 4 jaar.

Alexander de Roo was in 1986 een van de oprichters van het Basic Income Earth Network (BIEN), voor die organisatie was hij jarenlang ook penningmeester (1986-2004). Hij is nu voorzitter van de Nederlandse afdeling van BIEN.

Het originele artikel met de titel Netherlands: Thirty years of Basic Income werd 01-12-2016 gepubliceerd op http://basicincome.org/news/2016/12/netherlands-thirty-years-basic-income/

Vertaling: Florie Barnhoorn (16-12-2016)

Het bericht Dertig jaar basisinkomen in Nederland verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.

Geplaatst in basisinkomen, obi.