Deze aansporing boven een column in Elsevier kan ik van harte onderschrijven, hoewel mijn beweegredenen soms afwijken van die van Jean Dohmen.

Vereenvoudiging

Bij “de noodzaak van een vereenvoudiging van het belastingstelsel”, waartoe ook fiscale experts Leo Stevens en Koen Caminada toe oproepen, zijn we eensgezind. Ook ik denk dat het goed zou zijn als daar al bij de kabinetsformatie overeenstemming over zou kunnen worden bereikt.

Werken moet lonen

Verschil van mening ontstaat wel waar Dohmen zich afvraagt: “waarom zou iemand meer gaan werken als hij van een extra euro die hij verdient meer dan de helft aan de schatkist moet afstaan?” Ik ben van mening dat iemand best een flink bedrag aan de samenleving mag bijdragen wanneer zijn financiële draagkracht daar aanleiding toe geeft. Bedenk dat vrijwilligers hun arbeid zelfs gratis ter beschikking stellen. Het staat iedereen trouwens vrij te stoppen met werken wanneer je vindt dat je er te weinig geld voor in ruil ontvangt.

Jean Dohmen geeft het nivelleringsbeleid van het nu demissionaire kabinet van VVD en PvdA de schuld van de hoge overheidsuitgaven. In mijn visie zouden de overheidsuitgaven ook best omlaag mogen, maar het beleid moet wel gericht blijven op nivellering. Natuurlijk mogen burgers zelf beslissen waar ze hun inkomen aan uitgeven, zoals Dohmen bepleit, maar wel nadat zij eerst op passende wijze aan de samenleving hebben bijgedragen!

Belasting moet eerlijker

“Het valt niet te verdedigen”, gaat de auteur verder, “dat huishoudens met hetzelfde bruto inkomen, afhankelijk van de vraag hoeveel mensen er in dat huishouden werken, en of zij in loondienst zijn of juist als zzp’er hun inkomen verdienen, daar netto heel verschillende bedragen aan overhouden.” Dat onderschrijf ik volkomen. Ik ben fel voorstander van een simpeler en eerlijker belastingstelsel.

Schaf regelingen af

Evenals voor mij is het de columnist in Elsevier een doorn in het oog dat het huidige belastingstelsel nauwelijks nog te doorgronden is. Met hem zeg ik: “Het afschaffen van fiscale voordelen maakt het stelsel eenvoudiger en levert miljarden op.”

Vermogen eerlijk belasten

“Nog steeds belast de Belastingdienst niet de werkelijk behaalde rendementen”, klaagt Dohmen voorts. Natuurlijk is het eerlijker om de werkelijk behaalde rendementen van vermogens te belasten, maar de huidige regeling is tot stand gekomen omdat het veel simpeler is. Zo’n regeling kan voor- en nadelig uitpakken. Toen de rendementen hoog waren gaf dat voordeel. Nu de rendementen voor sommige beleggers lager liggen lijkt me dat geen reden om dan de regeling direct maar te schrappen. Onlangs is deze regeling trouwens al aangepast. Hoger belasten van vermogen ligt overigens in lijn met wat Thomas Piketty bepleit in zijn bejubelde boek Kapitaal in de 21e eeuw!

Misbruik belastingen niet voor andere doelen

“De overheid moet het belastingstelsel niet misbruiken om burgers met allerlei fiscale prikkels in een bepaalde richting te duwen. Het is een belangrijke reden waarom het stelsel zo verdraaid complex is geworden,” aldus Jean Dohmen. Daar kan ik me helemaal in vinden. Dat geldt trouwens ook voor zijn stelling dat de Belastingdienst de controle op orde moet hebben. Inderdaad: “Belastingplichtigen die netjes al hun belastingen betalen moeten niet het gevoel krijgen dat fraudeurs de dans ontspringen omdat de fiscus onvoldoende mankracht heeft of niet goed zit op te letten.”

Wat is er mis?

De misstand waar het belastingstelsel een eind aan moet maken is de armoede. Een op de negen kinderen in Nederland verkeert in behoeftige omstandigheden. In Trouw lees ik vandaag: “In de samenleving ontstaat een onderklasse met schulden.” Marco Florijn, de nieuwe voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK), wil met de overheid een oplossing zoeken. Oplossing zoeken? De oorzaak is bekend en de oplossing ligt voor de hand.

De oorzaak van de armoede in Nederland

De armoede in ons land wordt voornamelijk veroorzaakt door de alsmaar stijgende kosten van levensonderhoud. Doordat die kosten zo toenemen dreigen mensen met lagere en middeninkomens buiten de boot te vallen. De overheid is daar mede schuldig aan doordat allerlei verplichtingen worden opgelegd zonder dat daarbij rekening wordt gehouden met de hoogte van het inkomen of het vermogen. Minder draagkrachtigen betalen daardoor een veel hoger percentage van hun budget dan hun welgestelde medeburgers. Dat is niet eerlijk. Iedereen dient naar draagkracht mee te betalen.

Wat is de oplossing?

Als oplossing zouden die kosten natuurlijk weer verlaagd kunnen worden. Maar veel van die kosten zijn door de privatisering van overheidstaken moeilijk meer in toom te houden. Voor de hand ligt daarom de invoering van een Universeel Basisinkomen (UBI). Met een UBI kan de koopkracht van de burger weer op peil gebracht worden. De toenemende koopkracht stimuleert de economie. De ontstane onderklasse kan haar schulden afbetalen en een menswaardig bestaan opbouwen.

Belastingherziening

De belastingherziening die al zo lang op zich laat wachten is naar mijn mening niet te realiseren zonder een UBI als negatieve inkomstenbelasting erbij te betrekken. Een UBI kan bovendien uitstekend worden gecombineerd met een vlaktaks, hetgeen nog meer voordeel aan versimpeling biedt. Juist omdat het zo’n ingrijpende transitie is lijkt het me zaak de voorbereiding ervan tijdig ter hand te nemen. Het nieuwe kabinet kan z’n borst nat maken!

Amersfoort, 15 mei 2017
Joop Böhm

Het bericht “Durf het belastingstelsel nou eens aan te pakken” verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.