Laat ik maar meteen een knuppel erin gooien: globalisering is wereldwijd gezien de beste manier om armoede te bestrijden. Nationalisme en protectionisme staan juist op gespannen voet met armoedebestrijding.
Trouwens, de gedachte dat je in westerse landen via protectionisme banen kunt/moet redden is hopeloos kortzichtig. Het doet denken aan de strijd voor het behoud van stokers op een elektrische trein.

Armoede in Afrika wordt het snelste bestreden door Afrikaanse landen een betere toegang te geven tot de Europese markt. Daarmee versterk je hun economieën naar mijn mening minstens tien keer zo krachtig als met ontwikkelingshulp, daarenboven is het effect ervan  structureler dan van de meeste ontwikkelingsprojecten. Het is bovendien het allerbeste middel om de economische vluchtelingenstroom af te remmen, veel beter bijvoorbeeld dan strenge grensbewaking. En uiteindelijk zullen beter functionerende economieën ook enigszins bijdragen aan het verminderen van oorlogsgeweld in deze landen.
In Azië zijn er meerdere landen die mede dankzij de globalisering hebben kunnen zorgen voor een beduidende daling van de armoede. Tegelijkertijd hebben consumenten in westerse landen kunnen profiteren van de lagere prijzen van hun producten en diensten.
Midden-Europese landen hebben enorm geprofiteerd van hun toegang tot de Europese markt. Hun inwoners hebben bovendien toegang tot de West-Europese arbeidsmarkt, waar ze hun werk tegen een lager tarief uitvoeren dan West-Europeanen. Ook dat levert voordelen op voor consumenten in West-Europa.

Maar, zo is de redenering van nationalisten in westerse landen, het gaat ten koste van banen van onze burgers. Die moeten we dus beschermen. Wij komen op voor al onze in de steek gelaten burgers die het nakijken hebben. De gevestigde politiek doet niets voor ze, wij zullen dat uiteraard wèl gaan doen als we aan de macht komen.
Echter, deze nationalistische politieke beloften zullen nog minder kunnen worden nagekomen dan de beloften van de gevestigde partijen.
Zelfs als mevrouw Le Pen erin zou slagen om (wat zij noemt) slimme protectionistische maatregelen te nemen, keert dat zich al gauw tegen de Franse economie doordat Franse producten dan duurder zullen worden. Dat remt de export (als die nog mogelijk zou zijn wanneer Frankrijk uit de EU stapt) sterk af, maar wegens de hoge prijzen kunnen ze ook niet zo makkelijk worden afgezet in eigen land. Daarbij moet worden bedacht dat minder import uit lagelonenlanden leidt tot nogal wat koopkrachtverlies.
Een lagere afzet op de binnenlandse markt leidt vervolgens per saldo toch weer tot minder banen. Nationalisten ontkennen dergelijke economische redeneringen natuurlijk. Ik vrees dat ze dat ook nog blijven doen als hun beleid desastreus blijkt uit te pakken.

Veel belangrijker is trouwens, dat automatisering en robotisering ondertussen veel meer banen overbodig maken dan globalisering. Daar komt wel heel wat hoogwaardige werkgelegenheid voor terug, maar die is grotendeels niet weggelegd voor mensen die hun baan hebben verloren door automatisering/robotisering.
Ik vind het tamelijk onbegrijpelijk dat veel politici (ook niet-nationalisten) zo vasthouden aan ouderwetse banen. Zij kunnen beter pleiten voor een versnelling van automatisering en robotisering. Daarmee wordt allerlei meestal niet al te interessant werk overbodig gemaakt, terwijl de betreffende producten en diensten juist voor lagere prijzen kunnen worden geleverd.

Wat de welvaartsverdeling betreft moet er dan nog wel een andere oplossing komen dan het bestaande systeem dat uitgaat van vast werk voor iedereen. Die oplossing is niet moeilijk te vinden, namelijk: invoering van een (ruimhartig) onvoorwaardelijk basisinkomen. Daarvoor wordt onder meer naar aanleiding van de snel toenemende automatisering/robotisering steeds meer gepleit, zie bijvoorbeeld het boek ‘Win for Life’ van het Belgische parlementslid Nele Lijnen.
Zie ook het artikel in de Volkskrant van Sytze Faber: Kansarmen zijn de stiefkinderen van de moderne democratie.
Het verdienmodel in een moderne economie gaat met de invoering van een basisinkomen volledig op de schop, maar dat kan alleen maar als een zegen voor de kwaliteit van het leven worden beschouwd. Zoiets moet natuurlijk wel zorgvuldig worden ingevoerd, anders ontstaat er allerlei tussentijdse maatschappelijke schade die weer zou kunnen leiden tot afschaffing van zo’n veelbelovend systeem.

Last but not least kan hiermee alle armoede worden uitgebannen, mits tegelijkertijd allerlei (kunstmatige) aanjagers van inkomensongelijkheid stevig en structureel worden aangepakt, anders wordt het basisinkomen al gauw weer overspoeld door allerlei uitwassen vanuit de verkeerde kant van het kapitalisme.

Peter van Hoesel.
Deze bijfdrage is voor het eerst gepubliceerd  op 4 mei 2017 op de website van het NPI

Geplaatst door Reyer Brons op 8 mei 2017