dr. Wolfgang Strengmann-Kuhn, lid van de Duitse Bondsdag voor de Groenen

Het onvoorwaardelijk basisinkomen wordt volgens peilingen door een groot deel van de Duitse bevolking aantrekkelijk gevonden. Dr. Wolfgang Strengmann-Kuhn is MP en een groot voorstander van het UBI. In dit interview vertelt hij ons waarom.

JOBVERDE.de: Dr. Strengmann-Kuhn, u bent een groot voorstander van het onvoorwaardelijk basisinkomen. Kunt u zeggen waarom?

DR WOLFGANG STRENGMANN- KUHN : Daar zijn veel redenen voor. Een belangrijk punt is in mijn ogen dat bestaanszekerheid een fundamenteel recht is, een mensenrecht. Het Federale Constitutionele Hof spreekt van een “fundamenteel recht op een menswaardig bestaansminimum.” Om dit te garanderen zou het het gemakkelijkst zijn als we iedereen die permanent in Duitsland woont een basisinkomen zouden uitbetalen. De huidige bestaanszekerheid heeft veel hiaten en daardoor missen veel mensen die zekerheid ondanks dat ze er recht op hebben (“stille armoede”). Met een basisinkomen zou elke extra euro leiden tot een hoger inkomen. Dat vind ik ook belangrijk. Een basisinkomen is niet stigmatiserend en beperkt mensen niet zoals bij een bijstandsuitkering, maar is voor iedereen een teken dat je één van hen bent. Daarmee wordt de sociale samenhang versterkt. En het maakt mensen minder afhankelijk en biedt ze een leven in vrijheid, ook de vrijheid om desgewenst minder te werken. Het neemt zodoende de druk van de ketel. Mensen zullen werken omdat ze willen en niet omdat ze moeten. Creativiteit en eigen verantwoordelijkheid worden erdoor gestimuleerd.
Een hervorming van de elementaire zekerheid is niet genoeg. Op dit moment doen 8 miljoen mensen in Duitsland een beroep op bijstandsuitkeringen.  Maar de hoogte ervan is niet genoeg om van te leven en zou opnieuw moeten worden berekend en worden verhoogd. Dan echter zouden we 10 miljoen of nog meer uitkeringsgerechtigden krijgen. Met een dergelijk groot aantal mensen bereikt elke weldoordachte sociale uitkering zijn grenzen. En de fundamentele problemen van stigmatisering en verborgen armoede blijven bestaan.

Hoe zou u momenteel de populariteit van het onvoorwaardelijk basisinkomen in Duitsland inschatten?

Dat is moeilijk te zeggen. Uit enquêtes blijkt er bij een groot deel van de bevolking veel sympathie voor te bestaan. Er zijn echter ook nog velen die er sceptisch tegenover staan. Daarom is er een breder en diepgaander debat over het basisinkomen nodig en ook over de verschillende varianten die mogelijk zijn.

Als wetenschapper was één van uw prioriteiten het empirisch onderzoek van armoede. Hoeveel mensen leven er momenteel in Duitsland in armoede en wat zijn de belangrijkste oorzaken waardoor in Duitsland wonende mensen in armoede geraken?

Momenteel verkeert iets meer dan 15% van de bevolking in armoede. Dus iets meer dan 12 miljoen mensen leeft onder de armoedegrens zoals die in de EU is bepaald. Op dit aantal komt men ook via een andere weg: Er zijn 8 miljoen bijstandsgerechtigden. Daarnaast zijn er nog minstens 4.000.000 “stille armen”. Ten minste 12 miljoen mensen wonen in Duitsland dus op bijstandsniveau of daar nog onder. De oorzaken zijn divers en alle groepen worden erdoor getroffen: kinderen, ouderen, werklozen, alleenstaande ouders en er komen ook steeds meer werkende armen bij. Volgens de laatste statistieken van Eurostat (statistisch bureau van de EU), is de armoede onder werknemers bijna 10%, dus dat zijn 4 miljoen mensen. Ter vergelijking: Er zijn “slechts” 1 miljoen langdurig werklozen. De werkende armen zijn in toenemende mate zelfstandigen en steeds meer werkende armen hebben kinderen.

Zou er met het onvoorwaardelijk basisinkomen nog steeds armoede bestaan? en zo ja, waardoor?

Dat hangt af van de hoogte. Maar zelfs met een basisinkomen dat onder de armoedegrens ligt, zou de armoede aanzienlijk worden verminderd.

In een commentaar in de Tagesspiegel zei u dat het basisinkomen de staat zou ontlasten. Hoe bedoelt u dat?

Als het op de juiste wijze gebeurt, zou een basisinkomen kosten-neutraal kunnen worden gefinancierd. De lastenverlichting wordt voornamelijk veroorzaakt door het wegvallen van veel onnodige bureaucratie.

Zou de staat bij de invoering van een UBI er niet zelf inkomstenbelasting over moeten heffen?

Nee. Met een basisinkomen zouden de meeste belastingaftrekposten kunnen worden afgeschaft. Daardoor zouden de belastinginkomsten aanzienlijk stijgen waarmee een groot deel van de financiering rond zou zijn. Ook als een basisinkomen opgenomen zou worden bij de heffing en direct met de belasting verrekend zou worden (de zogenaamde “negatieve inkomstenbelasting”) zou dit niet mogen leiden tot lagere belastinginkomsten. Het is afhankelijk van de hoogte van het basisinkomen en de hoogte van de tarieven.

De discussie over het basisinkomen is in Duitsland relatief zwak. Hoe zouden we meer mensen kunnen aansporen om erover te discussiëren?

Door er meer over te spreken. Ik zou het interessant vinden als we in Duitsland, zoals in Finland, proefprojecten zouden opzetten om de effecten ervan te bestuderen. Maar ik zou deze proefprojecten niet, zoals in Finland, met willekeurig uitgekozen personen uitvoeren maar bepaalde gebieden of gemeenten uitkiezen om niet alleen de individuele effecten te kunnen nagaan, maar ook de wederzijdse beïnvloeding wanneer iedereen een basisinkomen ontvangt.

Hoe zou men oneigenlijk gebruik van het UBI door bedrijven vooraf kunnen tegengaan? Dus als bedrijven bijvoorbeeld zouden zeggen: “Je geld heb je al van de staat, bij ons werk je maar voor de lol.”

Ook met een basisinkomen zullen een minimumloon en arbeidsregelgeving nodig zijn.

Hoe zal uw werk met betrekking tot het UBI er in de toekomst uitzien?

Ik zal doorgaan met lezingen over het onderwerp te geven en doe mee aan de lopende discussie binnen de partij. Over het basisinkomen is ook bij onze partij, De Groenen, geen consensus. Maar het debat over het basisinkomen blijft bij ons belangrijk, en daarmee de vraag: in wat voor maatschappij willen we leven.
 
Over Dr Wolfgang Strengmann-Kuhn:
Sinds 27 januari 2014 ben ik weer terug als lid van de Duitse Bondsdag. Ik ben nu sociaal beleid woordvoerder van de Groenen-fractie en lid van de Commissie voor de Europese Unie en plaatsvervangend lid van de commissie Werkgelegenheid en Sociale Zaken.

Vertaling: Joop Böhm, 06-12-2016

Het bericht Interview met Dr. Wolfgang Strengmann-Kuhn verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.