Onlangs leidde ik (Tyler Prochazka[1]) een Ronde Tafelgesprek over het basisinkomen bij de National Chengchi University (NCCU, Taiwan), dat werd bijgewoond door studenten uit verschillende landen. De deelnemers debatteerden gepassioneerd over de vraag of een basisinkomen kan leiden tot inflatie. Sommige partijen waren zichtbaar bezorgd, dat door de toegenomen koopkracht de vraag naar goederen zou stijgen en daarmee de prijzen. De hogere prijzen zouden een groot deel van de koopkracht van het basisinkomen teniet kunnen doen.
Om uit te zoeken of deze zorgen terecht zijn, nam ik contact op met drie deskundigen op het gebied van het basisinkomen, namelijk met de redacteuren van The Ethics and Economics of a Basic Income Guarantee [De Ethiek en Economie van een Gegarandeerd Basisinkomen], om helder te krijgen wat de wetenschap zegt over het basisinkomen en inflatie.
Wat blijkt: dat hangt ervan af.
Over het algemeen genomen zijn de geleerden het er over eens dat er een aantal gebieden zijn waarop de prijzen kunnen stijgen. Dat is echter afhankelijk van de wijze waarop een basisinkomen wordt ingevoerd. De kennis over het onderwerp is beperkt, omdat geen enkel onderzoek heeft gekeken naar de relatie tussen een basisinkomen en inflatie. Ook de experimenten hebben niet lang genoeg geduurd om een goed beeld te krijgen van het effect van een basisinkomen op de prijzen.
Dr. Steven Pressmen, voormalig hoogleraar Economie en Financiën aan de Universiteit van Monmouth, meent dat dit betekent dat economen “daarom op de theorie moeten terugvallen om de vraag over de inflatoire gevolgen van een gegarandeerd basisinkomen (BIG) te kunnen beantwoorden.”
Dr. Michael Lewis, universitair hoofddocent bij de Silberman School voor Sociaal Werk aan het Hunter College, voegt daaraan toe dat “meerdere variabelen invloed hebben op inflatie”: als de overheidsuitgaven in een bepaald gebied worden teruggeschroefd nadat een basisinkomen is ingevoerd, zou er tegelijk een remmend en een stimulerend effect op de inflatie zijn.
Pressman meent ook, dat de uitwerking die het basisinkomen op de inflatie zal hebben, afhangt van “de algehele toestand van de economie en hoe een gegarandeerd basisinkomen gefinancierd zou worden.” Volgens Pressman zijn er verschillende scenario’s denkbaar.
Als de economie dichtbij volledige werkgelegenheid is, zou een basisinkomen “eerder de prijzen opdrijven dan de werkgelegenheid”. Ook omdat de toename van de inkomsten terecht zouden komen bij mensen die in armoede leven en “mensen met een laag inkomen de neiging hebben om het extra geld dat binnenkomt te besteden”. In dat geval zullen de totale uitgaven omhoog gaan, evenals de inflatie. Aan de aanbodzijde spelen volgens Pressman twee belangrijke factoren een rol: belasting en arbeid.
Als een basisinkomen gefinancierd wordt door de omzetbelasting of door een belasting over de toegevoegde waarde (btw), dan zal dit de prijzen en de inflatie verhogen. Ten tweede, als het basisinkomen medewerkers meer mogelijkheden geeft om hogere lonen af te dwingen, kunnen bedrijven “proberen deze kosten te verhalen op de consument in de vorm van hogere prijzen,” zegt Pressman. Aan de andere kant, stelt Pressman, als de financiering van het basisinkomen betaald wordt door het verlagen van andere overheidsuitgaven, betekent dit dat “er weinig of geen inflatoire gevolgen van een BIG zouden zijn.”
Dr. Karl Widerquist, vicevoorzitter van BIEN en universitair hoofddocent aan Georgetown University SFS te Qatar, merkt op dat de Deense economie aantoont dat uitgaven op het gebied van sociale ondersteuning, zoals het basisinkomen, niet moeten leiden tot inflatie “door alle baten bij werknemers weg te nemen.”
“Er is niets speciaals aan het besteden van je basisinkomen. Het is onwaarschijnlijk dat het tot meer inflatie leidt dan andere uitgaven,” zegt Widerquist. “Het is niet moeilijker om gebruik te maken van belastingen en leningen om de inflatiedruk, veroorzaakt door de besteding van het basisinkomen, te neutraliseren dan het tegengaan van inflatoire druk veroorzaakt door militaire uitgaven of wat dan ook voor kostenposten.”
Afgezien daarvan is een beetje inflatie niet zo’n slechte zaak voor de economie, vindt Pressman. Hij wijst op de deflatoire spiraal die Japan trof in de jaren 1990, die laat zien hoe een weinig inflatie een economie kan helpen.
Voor beleidsmakers, die een basisinkomen overwegen, kan het nuttig zijn om na te denken over de vraag hoe het basisinkomen het beste aangepast kan worden aan de economische omstandigheden.
“Het kan ook zinvol zijn om een variabel basisinkomen te overwegen – één die hoger wordt als de werkloosheid stijgt en lager wordt als de economie een toestand van volledige werkgelegenheid nadert. Ook dit zal het inflatoire effect van iedere regeling met een basisinkomen verkleinen,” zegt Pressman.
Hoewel er meer onderzoek gedaan moet worden, lijkt het onwaarschijnlijk dat een basisinkomen op een substantiële manier bijdraagt aan inflatie. Er zijn namelijk heel veel factoren die invloed hebben op de prijzen.
Volgens Widerquist “is de politieke beleidslijn doorslaggevend. Verstandig fiscaal en monetair beleid gecombineerd met een meer gelijkheidsbevorderende sociale politiek kan er voor zorgen dat deze samengaat met een lage inflatie”.
Het oorspronkelijke artikel Will basic income cause inflation ? is hier te vinden:
http://basicincome.org/news/2016/11/will-basic-income-cause-inflation/
Vertaald uit het Engels door Florie Barnhoorn
Juli 2017
Foto: Stevepb, Pixabay
1. Tyler Prochazka is een Fulbright onderzoeker. Hij heeft zijn Master in Asia Pacific Studies behaald aan de National Chengchi University. Hij is redacteur bij Basic Income News waar hij verantwoordelijk is voor de publicatie van opinie-artikelen. Tevens is hij coördinator bij UBI Taiwan. Tyler organiseerde de eerste conferentie over het basisinkomen in Azië en de Pacific in 2017. U kunt zijn werk voor UBI Taiwan ondersteunen via deze link. Zie ook https://www.facebook.com/TaiwanUBI.↩
Het bericht Kan het basisinkomen inflatie veroorzaken? verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.