Beste Pieter Omtzigt^[1],

Het belastingstelsel heeft mijn bijzondere aandacht. De al vele jaren in het vooruitzicht gestelde herziening acht ik van het allergrootste belang. Volgende maand organiseert Elsevier in Den Haag een bijeenkomst waarbij u als één van de sprekers staat aangekondigd. Het wordt als volgt geïntroduceerd:

De toekomst van onze belastingen
Sinds de invoering in 2001 is het belastingstelsel veel te complex geworden. Deskundigen zeggen al jaren dat het anders moet, maar de politiek schuift de klus voor zich uit. Elsevier stelt de vraag: Wat is er mis met de belastingen in Nederland? Daarover houden wij op donderdag 16 februari 2017 in Den Haag een debat, waaraan ook Tweede Kamerleden van de grootste politieke partijen zullen deelnemen.

Mag ik u “in een notendop” mijn visie geven?

Probleem:
Gevraagd wordt wat er mis is met de belastingen in Nederland. Welnu: het stelsel is te complex, het is onrechtvaardig, het bevoordeelt onterecht bepaalde groepen mensen en benadeelt weer anderen, het zorgt voor verloedering in onze samenleving en het remt de economie af.

Oplossing:

• Voer een Universeel Basisinkomen (UBI) in dat hoog genoeg is voor een onbekommerd bestaan, bijvoorbeeld:
  • UBI: netto 60% van het mediaan inkomen, hier gesteld op 1.500 euro.
• Inhouding op overige inkomsten:
  • Inkomstenbelasting vlaktaks 40%
  • Premie voor een in te voeren Algemeen Recht op Uitkering bij Werkongeschiktheid of wegens Pensioen: 10%
  • Topbelasting: 30% van inkomsten boven modaal.

Een groot deel van het sociale stelsel kan dan vervallen. De uitkeringstaak van de pensioenfondsen kan worden overgenomen door het Rijk. Fondsvorming en belegging kan dan achterwege blijven, zodat ouderen niet afhankelijk meer zullen zijn van beleggingsresultaten en rekenrentes.

Effecten
Met een UBI wordt een belangrijk deel van de ongelijkheid weggepoetst, zonder de verschillen in inkomen aan te tasten. Met andere woorden: Relatief gezien wordt de ongelijkheid kleiner, doch in geldbedragen blijft hij bestaan. Anders gezegd: Mensen kunnen op voet van gelijkheid samenleven terwijl de “prikkel” om betaalde arbeid te verrichten blijft gehandhaafd.

Het kenmerkende verschil met het huidige systeem is dat een UBI de problemen voorkomt die men met het huidige systeem probeert te “genezen”.

Rechtvaardig
Omdat het armoede voorkomt vervalt de noodzaak van het ondoelmatige, bureaucratische en fraudegevoelige stelsel van sociale uitkeringen waarmee ons land nu is opgezadeld. Het voorkomt dat mensen een beroep moeten doen op de overheid. Velen schromen terecht om te bedelen om een uitkering. Met een UBI voorkomen we dat niet alleen, maar we voorkomen bovendien dat beoordeelt moet worden wie ervoor in aanmerking komt en de controle op de naleving van het sociale stelsel. Iedereen ontvangt het immers! Dat is rechtvaardig.

Gelijke behandeling
De Algemene Rekenkamer heeft op 31 januari gerapporteerd dat de rijksoverheid zo’n 100 miljard euro, meer dan een derde van het totaal, misloopt door “belastingvoordeeltjes”. Door strenger toe te zien op lobby uit het bedrijfsleven kan daaraan paal en perk worden gesteld. De onderzoekers hebben het beoogde effect van de belastingfaciliteiten in vele gevallen niet kunnen aantonen. Het extra bevoordelen van mensen met betaald werk ten opzichte van mensen die onbetaald werk verrichten zal de burger zien als onrechtvaardig. Dat zal irritatie opwekken. Bovendien verdienen veel mensen een dikke boterham met werk dat geen nut heeft of zelfs schadelijk is voor de samenleving. Dat pleit voor afschaffing van die “voordeeltjes”.

Voorkom verloedering
Het huidige belastingstelsel zou iedereen naar draagkracht moeten belasten. Bij de inkomstenbelasting is daar inderdaad rekening mee gehouden, maar bij alle andere belastingen betaalt iemand met een laag inkomen een groter deel daarvan dan zijn rijke landgenoot. Dat is oneerlijk. De arme betaalt voor een liter benzine hetzelfde bedrag aan accijns, maar het vergt wel een veel groter deel van zijn budget.

Dit verschijnsel doet zich voor bij talloze kosten: Gemeentebelastingen en waterschapslasten, maar ook parkeergelden, verkeersboetes, belastingen op energie en water. Maar die relatieve duurte geldt evenzeer voor andere onvermijdbare kosten, zoals zorgpremie en eigen risico voor zorgkosten, kosten van openbaar vervoer, woonkosten, kleding en voedsel. Het zijn allemaal noodzakelijke kosten die ieder mens moet maken om een menswaardig leven te leiden in onze maatschappij.

Zet mensen niet aan tot criminaliteit
Het huidige kabinet, en ook veel van haar voorgangers, heeft steeds deze primaire levensbehoeften duurder gemaakt, in plaats van goedkoper. Het logisch gevolg is dat mensen steeds meer in geldnood komen. Het ziet het beleid van de overheid terecht als wanbeleid dat mensen ertoe aanzet om, bij gebrek aan betaald werk, geld op illegale wijze te verkrijgen. Dat drijft mensen in de criminaliteit. Wietplantages, fraude, inbraken, overvallen, kortom een breed scala aan misdadigheid is er het gevolg van. DAT MOETEN WE NIET WILLEN!

Voorkom geldverkwisting
Je kunt veilig stellen dat de overheid doet aan geldverkwisting. Het sociale uitkeringsstelsel is daar een voorbeeld van, maar ook de vele miljarden die opgaan aan armoedebestrijding, schuldhulpverlening en schuldsanering. En dan nu weer de 100 miljard aan belastingfaciliteiten waarvan volgens de Algemene Rekenkamer het nut niet is aangetoond. En dan zwijg ik nog maar over de exorbitante geldverspilling bij het Europese Parlement. Is het vreemd dat de burger, die steeds weer de duimschroeven krijgt aangedraaid, er genoeg van heeft? Het is bovendien een klap in het gezicht van de belastingbetaler.

Stimuleer de economie
Met de invoering van een UBI wordt de koopkracht van de consument aanmerkelijk groter. Dat heeft een duidelijk positief effect op de economie. De extra inkomsten voor het rijk die daar het gevolg van zijn, gecombineerd met de besparingen op sociale uitkeringen, de bestrijding van armoede en criminaliteit, zullen een UBI mogelijk maken. Sterker nog: zullen een UBI noodzakelijk maken!

Met vriendelijke groet,

Joop Böhm

Amersfoort, 13 februari 2017.

P.S. Het UBI zie ik als een negatieve belasting die onvoorwaardelijk toekomt aan iedere volwassene die deel uitmaakt van onze leefgemeenschap. Wat de voorwaarden zijn om van die leefgemeenschap deel uit te maken zal bij wet geregeld moeten worden.

^{1. Pieter Omtzigt is Lid van de Tweede Kamer voor het CDA. Hij heeft als speciaal aandachtsgebied belastingen en pensioenen. Deze brief is geschreven naar aanleiding van het Elsevier Belastingdebat dat 16 februari 2017 in de Nieuwe Kerk in Den Haag gehouden werd. Pieter Omtzigt was één van de sprekers.↩}

Het bericht Open brief aan Pieter Omtzigt, belastingexpert van het CDA verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.