Een gelukkige samenleving is het doel waar Bert Voorneveld naar streeft. Hij analyseert wat daar aan ontbreekt en komt met een plan voor verbetering. Kern daarin is invoering van basisinkomen en herziening van het belastingstelsel. Hij trekt daar ongeveer 25 jaar voor uit.

Een gelukkige samenleving wordt door Bert Voorneveld in zijn boek (hij noemt het een essay) gekenschetst door een aangename toestand waarin men zijn wensen bevredigd ziet en vrede heeft met zichzelf en zijn omgeving.
Hij werkt dat uit in een geluksdiagram dat uit drie elementen bestaat:

• Een kleine cirkel voor het Individueel Geluksvermogen
• Een grote cirkel voor het Sociaal Verband
• Een rechthoek voor de Materiële Voorzieningen

Het beleefde geluk   wordt groter als die drie elementen elkaar meer overlappen. Zie het groene vlakje in het diagram.
Het helpt daarbij als we ons in een omgeving bevinden die gekenmerkt wordt door Veiligheid, Integriteit, Vrijheid en Ecologisme.
En dat we vertrouwen hebben dat dat in de toekomst zo blijft.

In het boek gaat de auteur uiteraard in op de factoren die bepalend zijn voor de omvang van deze elementen, zoals aangeboren eigenschappen, gezondheid, armoede (absoluut en relatief), inkomensongelijkheid, vermogensongelijkheid, criminaliteit, migratie, religie, werkloosheid, werkgelegenheid, flexwerk, arbeidsproductiviteit, arbeidsinkomensquote, kapitaal.
Een krent in de pap die mij erg opviel: het migratiesaldo onderscheiden naar drie groepen (Niet-Europeanen, Europeanen en Nederlanders zelf) vertoont al jarenlang dezelfde grillige tendens. Er lijkt enige correlatie met de werkgelegenheid in ons land. (Uitzondering daarop is een forse toeloop van Syriërs in de meest recente jaren.)
Voor wie deze onderwerpen kent weinig nieuws, voor zover dat niet het geval is biedt dit boek een goede en prettig leesbare introductie.
De conclusie is dat Nederland een behoorlijk gelukkig land is en dat de bewoners dat ook zouden moeten zijn, maar er zijn onrustbarende negatieve tendensen en het kan altijd beter.

Een conclusie die de auteur ook gezien heeft bij het SCP (De sociale staat van Nederland 2017). Wat de auteur de mooie vraag ontlokt of het niet prachtig zou zijn als ‘zo’n Planbureau bijvoorbeeld – ik noem maar iets geks – met een soort van plan zou komen?’

Bert komt wel met een plan, dat in hooflijnen neerkomt op het geleidelijk invoeren van basisinkomen en het ingrijpend aanpassen van het belastingstelsel.
Hij denkt aan een invoeringstraject van ongeveer 25 jaar.
Als belangrijkste verandering ziet hij de invoering van een betaaltransactietaks, een belasting op financiële transacties die begint op 0,02 % uiteindelijk (na 25 jaar) stijgt tot 0,2 % van de transactie. Hij becijfert dat dat voldoende is om iedere volwassen Nederlander maandelijks een basisinkomen van ruim € 1.200 te kunnen verschaffen.
De betaaltransactietaks (BTT) is bedacht door Feige (Taxation for the 21ST Century: The Automated Payment Transaction (APT) Tax) en betreft alle financiële transacties en niet alleen valuta – of beurstransacties zoals ooit voorgesteld door Keynes en later door Tobin.
Groot voordeel van zo’n BTT is dat niemand zich er aan kan onttrekken, ook de allerrijksten en de grote bedrijven niet, zoals dat bij de meeste andere belastingen wel het geval is.
Invoering wereldwijd is natuurlijk het beste, maar de kans dat dat meteen gebeurt is niet groot.
Bij bescheiden invoering en geleidelijke verhoging zullen bij zichtbaar succes andere landen ongetwijfeld volgen.

De auteur geeft er in zijn boek blijk van zowel in de analyse als in het plan en in de manier van invoeren veel te hebben doordacht en problemen, voor- en nadelen, goed af te wegen. Op dat punt is het boek zeker de moeite waard om door te nemen en nog eens op te pakken bij de ontwikkeling of de beoordeling van andere voorstellen!

Het lange traject waar hij voor kiest heeft als belangrijk voordeel dat je onderweg kunt bijstellen als dat nodig is, maar dus ook als nadeel dat halverwege gestopt kan worden of zelfs kan worden besloten al gezette stappen terug te draaien.
Veel voorstanders van het basisinkomen zullen zo’n lange weg niet zien zitten, maar mijzelf spreekt het sterk aan, hoewel ik de voorkeur zou geven aan een periode van ‘slechts’ tien tot vijftien jaar.
Als we als land deze weg op gaan geeft dat zoveel ruimte om bureaucratische rimram op te ruimen en allerlei vooroordelen te ontkrachten!
De auteur stelt met zijn essay aangetoond te hebben dat basisinkomen ‘wel degelijk een haalbaar alternatief is en dat de weg ernaartoe een begaanbare is, maar (verzucht hij ook) naar mij luistert uiteraard niemand’.
Welke opinieleider pakt het idee op en propageert het?

Opvallend is dat auteur in het hele boek slechts zes regels wijdt aan cryptomunten (die hij wil verbieden) en de term blockchain niet eens laat vallen. Het zou best wel eens kunnen dat blockchain als techniek zeer bruikbaar is om zijn nieuwe belasting op transacties (BTT) uit te voeren met minimale kosten voor een overheid of een bank.

Reyer Brons, april 2018

Bert Voorneveld is ook actief op de blog  De Innovatie Economie.

Titel:


Plan voor een gelukkige samenleving

Auteur:



Bert Voorneveld

Genre:


non-fictie

Uitgever:


Brave New Books

Uitgave datum:


7 maart 2018

Uitvoering:


Paperback

Pagina's:


101

ISBN:


978-94-021-7294-2


Prijs:


€ 24,95


Boekbespreker(m/v):


Reyer Brons