Joop Böhm maakt zich ernstige zorgen over de gevaarlijk toenemende ongelijkheid in Nederland. Mensen met lage inkomens worstelen om het hoofd financieel boven water te houden. Hij besluit Mark Rutte, minister-president (van alle Nederlanders toch?), een brief te sturen.

Beste Mark,

Als geboren en getogen Nederlander neem ik je brief in mijn krant van maandag 17 december 2018 serieus. Ik wil daar graag op reageren. Er is namelijk meer mis dan je in je brief doet voorkomen:

• De kloof tussen arm en rijk is dieper dan ooit tevoren. Een op de tien gezinnen kampt met problematische schulden;
• Bureaucratie verlamt het doelmatig functioneren van maatschappelijke taken die, tegen beter weten in, aan de marktwerking werden overgelaten. De zorgpremie is voor velen onbetaalbaar en menigeen ontwijkt medische hulp uit vrees voor de kosten daarvan.
• Het is frustrerend om te zien dat misdaad loont. Burgemeesters moeten vrezen voor hun leven. De georganiseerde misdaad krijgt vaste voet aan de grond.
• De kosten van levensonderhoud stijgen schrikbarend. De overheid verhoogt moedwillig de belastingen op energie en water, benzineaccijns en nu ook nog het lage btw-tarief. De sociale huurwoningen en het openbaar vervoer worden voor velen onbetaalbaar.
• Terwijl de overheid zich beijvert om werkgelegenheid te creëren kampt men bij de politie en justitie, in de zorg en in het bedrijfsleven met een schrijnend personeelstekort.
• Pensioengerechtigden wordt onrecht aangedaan. Hun pensioenen worden gekort ondanks de dikke buidels geld die de fondsen hebben opgebouwd.
• Het overheidsbeleid heeft de burgers in nood gebracht en het krakkemikkige sociale stelsel moet ertoe dienen die burgers weer uit de nood te redden!

 
Ik heb de samenleving in ons land bewust meegemaakt, zowel in de Tweede Wereldoorlog als daarna. In mei 1945, bij de bevrijding, was ik ervan overtuigd dat mensen nooit meer zoiets gruwelijks zouden beginnen als oorlog voeren. Ik zag in gedachte een toekomst voor me van vrede, voorspoed en veiligheid, waarin iedereen op voet van gelijkheid met elkaar zou omgaan. De leus van de Franse revolutionairen: “vrijheid, gelijkheid en broederschap” was ook mijn parool. Achteraf gezien was dat misschien wat simpel gedacht, maar tja, ik was toen ook pas een jongentje van 8 jaar oud.

Om terug te komen op je brief: Nederland is inderdaad een teer bezit dat van ons allemaal is. Des te groter zou de zorg moeten zijn van degenen, die door de bevolking zijn gekozen, om met zorgvuldig beleid de samenleving in goede banen te leiden. Tot zo rond 1980 lukte dat en ging het ons land voor de wind. Helaas was het toen gedaan en ging het vervolgens bergafwaarts. De idealen uit mijn jeugd kwamen steeds meer in de verdrukking en de verloedering drong steeds verder in de samenleving door.

Begrijp me goed, ik beweer niet dat alle ellende jouw schuld is. Dat de verloedering aan jou persoonlijk te wijten is. Maar wel is duidelijk dat het neoliberale regime van de afgelopen decennia daarbij een grote rol heeft gespeeld. In dat verband mag ik je misschien wijzen op de lessen “De mensheidsgeschiedenis in drie stappen” die Henk de Vos, emeritus hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen, in de afgelopen weken op zijn blogspot “Toegepaste Sociale Wetenschap” heeft geplaatst.

Protestbewegingen als “Occupy” van een aantal jaren geleden en recentelijk de “Gele Hesjes” komen natuurlijk niet uit de lucht vallen. Uit het Global Wage report 2018/19 blijkt dat de stagnerende lonen schril afsteken bij de productiviteitsgroei en bij de inkomens- en vermogensgroei aan de top. We zien dus een doorgaande ontwikkeling van ongelijkheid, een trend die voorafgaand aan de Grote Financiële Crisis van 2008 begon, aldus professor de Vos.

Op 5 juli 2016 interviewde Peter de Waard de Utrechtse hoogleraar Bas van Bavel. In zijn boek “The Invisible Hand” betoogt professor van Bavel:

“Het huidige kapitalistische stelsel loopt op zijn laatste benen. Net als markteconomieën eerder in de geschiedenis is het al bezig in verval te raken. Symptomen daarvan zijn de toenemende vermogensongelijkheid, economische stagnatie en het uiteenspatten van speculatiebubbels. ‘In de geschiedenis leidden deze symptomen telkens tot het einde van de markteconomie. Daar is geen enkele uitzondering op.”

Tekenend voor de verkeerde beeldvorming die is ontstaan vind ik de vraag van Peter de Waard uit het interview met Bas van Bavel in De Volkskrant:

“Markteconomie leidt toch tot groei en die zorgt weer voor welvaart en democratie?”

Het antwoord van Bas van Bavel is glashelder:

“Het blijkt dat groei en vrijheid niet ontstaan dankzij markteconomieën, maar er juist aan voorafgaan. In eerste instantie ontstaat door sociale bewegingen een situatie van relatief grote sociale gelijkheid en welvaart. Die leidt ertoe dat de opkomst van een markteconomie mogelijk is.”

Op de vraag waaraan hij ziet dat de neergang is ingezet, antwoordt de hoogleraar:

“Omdat de bezitsongelijkheid nu nieuwe hoogten bereikt en financiële markten en speculatie een steeds groter gewicht krijgen. Maar vooral omdat de marktelite begint haar geld te gebruiken om politieke invloed uit te oefenen.”

Dat laatste meen ik in uw brief te herkennen. Maar heb ik het mis en is het kabinetsbeleid niet aan u te wijten maar aan beïnvloeding door de marktelite, dan suggereer ik u nu de zijde te kiezen van de bevolking.

• Vergeet even het vestigingsklimaat: We zijn het dichtstbevolkte land van Europa en onze hoofdstad zucht onder de massale stroom toeristen en de torenhoge huizenprijzen. De schaarse natuur wordt nog steeds meer en meer teruggedrongen.
• Vergeet ook even het scheppen van werkgelegenheid: er is een schreeuwend tekort aan mensen in de zorg, bij de politie en in het onderwijs.
• Vergeet de veelvuldig aangeprezen wedijver. Die is goed bij sport en spel. Maar in het dagelijks bestaan moeten we de kracht juist zoeken in samenwerking.
• Denk aan het welzijn van de mensen, die zuchten onder het juk van het huidige regiem, uw regiem!

 
Neem het kerstreces te baat om in retraite te gaan en rustig na te denken over de weg die u moet inslaan om de belangen te behartigen van de burgers in onze samenleving.

Bedenk dat het eerste lid van artikel 20 van de Grondwet een grondrecht is: De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg der overheid.

Verdiep u in de toespraak “Fear is the mind killer” (Angst is de moordenaar van het verstand) die Scott Santens, voorvechter van een Universeel Basisinkomen (UBI), schreef voor een keynote in Ierland voor DEMCON 2018.

Laat de vaas uit uw brief niet aan stukken vallen. Een bekertje koffie is al erg genoeg .

Ik ben benieuwd naar uw reactie.

Joop Böhm

Amersfoort, 27 december 2018.

Foto: Flickr.com

Het bericht Reactie op brief van Mark Rutte aan alle Nederlanders verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.