“De sterkste schouders dragen nu de lichtste lasten,” betoogt Joop Böhm, “Terwijl iedereen over voldoende geld zou moeten beschikken om de noodzakelijke kosten van levensonderhoud te kunnen betalen. Dat kan met een universeel basisinkomen. Begin met het afschaffen van het eigen risico!”
De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) wil dat het eigen risico in de zorg simpeler wordt gemaakt. Mooi, zult u misschien denken. Immers, was het niet Leonardo da Vinci die betoogde: “Eenvoud is de ultieme vorm van perfectie”.
Maar er is een betere oplossing: Schaf het eigen risico af. Het eigen risico maakt dat mensen de zorg gaan mijden. Dat moeten we niet willen!
Een bedrag van 385 euro zal voor de mensen die het beleid bepalen geen bedrag zijn om van wakker te liggen, maar voor mensen met weinig geld is het eigen risico in de zorg vaak een flinke hap uit hun budget. Het is deze relativiteit die een rol moet spelen bij het bepalen van het beleid. De basiskosten van levensonderhoud zouden coûte que coûte voor iedereen betaalbaar moeten zijn.
De kosten van een liter benzine slokt een kleiner deel op van het budget van een rijke dan van een arme burger. En dat geldt voor bijna alle kosten voor een onbekommerd bestaan in onze maatschappij. Om deze discrepantie tussen arm en rijk te matigen zijn er in principe twee mogelijkheden: Of men bepaalt de hoogte van de kosten naar rato van de draagkracht, dus “de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten”, of men zorgt ervoor dat iedereen beschikt over voldoende geld om de noodzakelijke kosten te kunnen voldoen.
Het zal duidelijk zijn dat de eerste mogelijkheid eigenlijk niet reëel is. Bij een spoorkaartje, parkeergeld, paspoort leges, verkeersboetes en belasting op toegevoegde waarde (BTW) en gemeentebelastingen, kan goedbeschouwd nauwelijks of geen rekening worden gehouden met de mate van welstand. Dat noodzaakt tot het kiezen voor de tweede mogelijkheid: zorg ervoor dat men voldoende geld heeft om de kosten van levensonderhoud te kunnen voldoen.
Die tweede mogelijkheid is wel reëel. Namelijk: door een Universeel Basisinkomen (UBI) in te voeren dat hoog genoeg is voor een onbekommerd bestaan. Het besef dat een UBI noodzakelijk is blijkt wereldwijd steeds meer veld te winnen. Dat is niet verwonderlijk. De voordelen voor de samenleving zijn werkelijk enorm. Het is dan ook vreemd te moeten ervaren dat in de Nederlandse politiek nog steeds zo weinig enthousiasme voor het UBI te bespeuren valt.
Al in het laatste decennium van de vorige eeuw heeft formateur Gerrit Zalm laten doorschemeren dat hij voorstander is van een basisinkomen. Laten we hopen dat hij tijdens de formatiebesprekingen zijn animo ervoor op de gesprekspartners zal kunnen overbrengen!
Joop Böhm, Amersfoort, 25 augustus 2017.
Het bericht Schaf het eigen risico af! verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.