Economie is niets anders dan ons levensonderhoud. Niet wij, maar Moeder Aarde zorgt daarvoor. Waarom beweert men dan dat de invoering van een onvoorwaardelijk basisinkomen onbetaalbaar is, vraagt Geert-Jan van der Wolf zich af.

Een terugkerend punt van discussie zijn de kosten voor het invoeren van een onvoorwaardelijk basisinkomen (OBi). De tegenstanders zeggen dat het ‘te duur’ is. De voorstanders trachten met allerlei huidige economische instrumenten het tegendeel te bewijzen. Beide partijen hebben zowel gelijk als ongelijk. Want beiden vergeten iets essentieels. Niemand heeft ooit een cent gegeven voor de huidige economie. Wij zouden de huidige economie evenmin kunnen betalen. Wij kunnen de huidige economie geeneens betalen. Al zouden we willen. De aarde neemt geen geld aan.

Een fundamenteel ding ontgaat zowel tegenstanders als (vele) voorstanders: leven is gratis. Wij hoeven aan niemand iets te betalen om te mogen leven. Om te kunnen leven. De zon gaat voor niets op. De lucht is vrij beschikbaar. De planten en dieren groeien zonder dat wij daar ook maar iets aan kunnen doen. Wij kunnen onze grote huisdieren zoals koeien, paarden, schapen, geiten, varkens en kippen verhongeren of vetmesten. Wij kunnen onze gewassen vergiftigen, verhongeren of vetmesten. Wij kunnen ze echter nooit doen groeien. Dat is een functionaliteit die het Leven aan alle levende wezens heeft gegeven. Het enige wat wij kunnen doen is tegenwerken of meewerken met de aarde. Wij kiezen als grootste gemene deler als (wereld-)gemeenschap voor tegenwerken. Gelet op de globale schaal van de aandachtspunten in onze gemeenschap(pen) zou je kunnen zeggen: snoeihard tegenwerken.

Twee andere onderbelichte aspecten van het OBi zijn gelijkheid en broederschap. Veel mensen zien wel de vrijheid die het OBi geeft. Wat door velen als een ernstig gevaar wordt gezien. Maar daarover later meer. De onderbelichting ontstaat door de fundamentele vergissing. Wij hebben onszelf aangepraat dat onze economie over Geld gaat. Met name de economische wetenschappers en andere deskundigen doen dat. Geld is echter het laatste waar onze economie over gaat. Zou moeten gaan in elk geval. Economie zou over maar één ding en dat ene ding alleen dienen te gaan, ons aller levensonderhoud. Wanneer je economie weer in het teken van levensonderhoud stelt, verandert alles. Vooral je denken.

Wij krijgen als mensen alles wat wij nodig hebben voor ons levensonderhoud gratis. In overvloed. De ‘baten’ gaan vooruit. Ver, overvloedig vooruit. Nog voordat wij ook maar ‘kosten’ hebben kunnen maken. Kunnen denken zelfs. We hoeven alleen te verzamelen, te verzorgen en te oogsten. Waarna we kunnen verdelen. Gelijkelijk. In broederschap zodat we vrij door het leven kunnen gaan. Samen. Wij doen dat omdat wij allemaal even veel Recht van Bestaan hebben. Alleen wij ontkennen elkaars recht van Bestaan. Een gereedschap dat wij daar voor gebruiken is Geld. Door mensen toegang tot Geld te ontzeggen ontzeggen wij ze toegang tot Levensonderhoud, tot Leven zelfs. Om geld te kunnen gebruiken, zijn eerst een aantal andere dingen nodig.

Onteigening is het eerste wat gedaan dient te zijn. Onteigening gaat door geweld. Mensen ontzeggen elkaar met geweld de toegang tot de baten die de aarde ter beschikking stelt. Dat is slechts vanuit één overtuiging, één emotie. Angst. Angst voor morgen. Angst voor het moment dat de baten ‘op’ zullen zijn. De emotie van angst wordt tot een overtuiging bij elke nieuwe krachtsuiting van Moeder Aarde. Het eerste wat gebeurd na orkaan Irma is plunderen. Gewelddadig plunderen. Daarna gebeuren ook nog een heleboel andere, wel levensvatbare dingen, zoals troosten, helpen, samenwerken. Maar de angst zit weer strak tussen de oren. Wij zijn ook geen enkele match voor Moeder Aarde. Al hebben we wel een natuurkundig proces binnen ons geweldsspectrum gebracht. Een proces waarmee we de planeet als geheel kunnen vernietigen. Atoomsplitsing.

Rechtvaardiging is het tweede wat nodig is. Rechtvaardiging gaat ook door middel van geweld. De rechtvaardiging wordt door de onteigenaar bedacht. Wij hebben onszelf aangepraat dat ‘de winnaar’ ‘alles’ krijgt. In het Engels zijn we scherper. Daar zeggen we: “Winner t a k e s all!” Ook in Nederland zijn wij met elkaar overtuigd van het ‘feit’ dat (de) regels met ‘strakke’ hand gehandhaafd dienen te worden. Met geweld dus. We wijzen de toepassing van fysiek geweld misschien voornamelijk af. We gebruiken het echter nog steeds. Veel. Wij komen in de plaats van met fysiek geweld echter met nog meer psychologisch geweld terug. Uiteindelijk komt het meest vernietigende geweld van alle vormen van geweld tot stand. Het institutionele geweld. Daarin kunnen mensen zichzelf ontheffen van verantwoordelijkheid en toerekeningsvatbaarheid voor het gepleegde fysieke en psychologische geweld. Zij volgen, handhaven (slechts) ‘de regels’, ‘de wet’. Waarmee zij letterlijk afstand doen van hun mens-zijn. Zij zijn nog slechts een willoos instrument van ‘de machthebber’ geworden. De ‘machthebber’ is de aanstuurder van de regels, de wetten. Maar de machthebber is gewoon de Onteigenaar. Waarvan wij onszelf aanpraten dat die een illusie is. Want wij doen dit ‘voor elkaar’. De ‘Overheid’ stelt de regels, maakt de wetten. Wij weten allemaal dat de Overheid een illusie is. Het zijn de mensen in de overheid die de regels bedenken en volgen, de wetten handhaven.

OBi is een gevaarlijk idee. Het ontkent het ‘Goddelijke Recht’ van de Onteigenaar. Het ontkent de Rechtvaardiging. Het ontkent alles wat wij voor realistisch, waar, onwrikbaar houden in deze wereld. Het toont ons een samenleven, een economie, een wereld die gebaseerd is op Overvloed. Een wereld van vrijheid, gelijkheid en broederschap. Een wereld waarin commune tot een isme wordt. Een wereld die wij nog nooit hebben ervaren. Want wat wij in het huidige verhaal voor Communisme verslijten heeft niks met commune, gelijkheid, vrijheid en broederschap te maken of te maken gehad. Het is een anders vormgegeven onteigeningssysteem. Waarin ‘de machthebber’ aan het ‘hoofd’ stond, staat. Kortom, OBi toont ons een wereld die ons volledig onbekend is. Onbekend is eng. Onbekend roept angst op. Beter het geweld doorstaan wat je kent dan onbekend geweld tegemoet gaan. Want in de wereld van het OBi zal geweld nog altijd mogelijk zijn en gebruikt worden door mensen. Want dat is iets wat wij kunnen verkiezen als gedrag naar elkaar en de aarde. OBi roept ons echter op om te gaan denken vanuit vrijheid, gelijkheid en broederschap en de opbrengsten van de aarde te zien als een meent, of met het meer gebruikte Nederlandse woord, de commons. En voor het inrichten van die wereld, van die economie hoeven we ook geen cent te geven. We hoeven het alleen te doen. Als we willen. Want die vrijheid hebben we. Altijd al gehad.

Geert-Jan van der Wolf
Cothen, 24 september 2017

Het bericht Waarom niemand ooit een cent heeft gegeven voor deze economie verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.