Belastingontwijking door multinationals, privatisering van overheidstaken: de gevolgen dreigen de burger hier en elders te overspoelen. Een universeel basisinkomen kan uitkomst bieden, zegt Joop Böhm.
OxfamNovib doet een oproep de belastingontwijking door multinationals en andere grote bedrijven een halt toe te roepen. Door het belasting hokus-pokus van multinationals lopen overheden belastinginkomsten mis. De bestrijding van armoede loopt daardoor averij op. In het Oxfam rapport Making Tax Vanish wordt uiteen gezet hoe de Britse multinational RB[1] de afgelopen 3 jaar wereldwijd circa 200 miljoen pond aan belasting heeft ontweken.
Door belastingontwijking lopen veel ontwikkelingslanden inkomsten mis. Jaarlijks gaat voor ruim 100 miljard euro aan belasting de mist in. Er is behoefte aan een eerlijk belastingsysteem waarbij ontwikkelingslanden de inkomsten genieten waar ze recht op hebben, zodat ze die kunnen investeren in onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuur en arme mensen de kans krijgen om armoede te ontlopen. Het is beschamend dat Nederland bij die duistere praktijken zo’n prominente rol speelt.
Maar ook bij andere belastingen speelt Nederland geen eerlijk spel. In plaats van burgers naar draagkracht te belasten zijn arme mensen een hoger percentage van hun inkomsten aan allerlei belastingen kwijt dan hun rijkere landgenoten. De hoge kosten van levensonderhoud drukken op hun bestaan. Zij overlijden gemiddeld 7 jaar eerder dan hun landgenoten die een welvarend leven kunnen leiden.
Het zijn trouwens niet alleen de belastingen die de kosten van het bestaan opjagen. Ook de privatisering van overheidstaken blijkt vaak een ongunstige invloed te hebben op deze kosten. Professor Henk de Vos plaatste op vrijdag 23 juni 2017 op zijn website een blog met de titel Na de privatiseringsgolf is er nu volop renationalisering – Welke lessen zijn daaruit te trekken? Als we vertrouwen op de werking van het egoïstische concurrentie- en winstmotief, gooien we het pro-sociale motief overboord, aldus de eminente socioloog. “De wens om je voor het collectief, voor anderen, voor je ‘klanten’, in te spannen wordt door dat signaal als het ware verdrongen.”
Wereldwijd dringt het besef door dat het sleutelen aan procentuele belastingschijven alleen niet voldoende soelaas biedt. Er is een ingrijpender maatregel nodig: Een negatief belastingbedrag voor iedereen, hoog genoeg voor een onbekommerd bestaan, bekend als Universeel Basisinkomen of kortweg UBI. Dat kan eenvoudig in combinatie met een vlaktaks inkomstenbelasting. In een interview op Kurier.at onder de kop Dieses System hat keine Zukunft mehr gaf de van het TV-programma “Het Filosofisch Kwintet” bekende historicus Philipp Blom als zijn mening over het UBI: “Ich glaube nicht, dass es eine Alternative dazu geben wird”. Daar zal hij gelijk in hebben!
Amersfoort, 2 augustus 2017
Joop Böhm.
Foto: Flickr.com CC European Commission DG ECHO / “Hope in a time of Drought”
1. Reckitt Benckiser, eertijds de fabrikant van merken als Vanish, Durex en Dettol.↩
Het bericht Belasting hokus-pokus verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.