Al zoekende tussen oude kranten kwam ik op het idee om eens op de term “basisinkomen” te zoeken in de krantenzoekmachine Delpher. Ik kwam de term basis-inkomen voor de eerste keer in de juiste hoedaningheid tegen in Het Vaderland van 3 maart 1933. Hierin spreekt H.P. Tuyl van Serooskerken over de “Grondslag voor een nieuwe samenleving”
Zeker, het basis-inkomen en de verdwijning der standen zijn eischen der toekomstige samenleving, maar zij zijn niet de hoofdzaak en op zichzelf kunnen zij er niet komen zonder wat wel de hoofdzaak is: een algemeene geestelijke ontwaking.
Zo te lezen is er in de ruim 80 jaar die verstreken zijn, nog niet veel veranderd. Veel leesplezier, robin.
De grondslag eener nieuwe samenleving
In de Loefizaal, Anna Paulownastraat 78. sprak gisteravond (7 maart 1933 red.) voor de „Sociale Werkgroep”, een groep, die zich kort geleden gevormd heeft in de Broederschaps Federatie, de heer H. P. van Tuyl van Serooskerken over bovengenoemd onderwerp.
Spreker begon met het publiek eraan te herinneren, dat deze Sociale Werkgroep als begin eener nieuwe samenleving de invoering van het basisinkomen ziet, dat een ieder door de gemeenschap voorzien zal worden in zijne primaire behoeften, zooals voeding, kleeding, behuizing, geneeskundige verzorging en opvoeding.
Bij doorvoering van dit systeem zal armoede worden opgeheven en rijkdom worden beperkt, zullen de standen op den duur verdwijnen. Verdwijning der standen is het essentieel fondament der toekomstige samenleving.
Wanneer men spreekt over de verdwijning der standen, is het goed zich rekenschap te geven van hun noodzakelijkheid in het verleden. Zij zijn grenzen van bescherming, dié de mensch om zich heen trekt om in den omgang met gelijkgestemden of gelijkgesïtueerden zich het leven te veraangenamen en te vergemakkelijken. Hun ontstaan is alleszins begrijpelijk voor het verleden, maar voor de toekomst is hun instandhouding onverdedigbaar. Geestelijk leven — ook al kent dat zijn momenten van afzondering — vraagt aan den mensch juist dat hij met ieder soort van mensch verkeere, dat hij geen grenzen om zich heen trekke, die het hem onmogelijk maken met een ieder als van mensch tot mensch om te gaan. Het is een eisch van individueel geestelijk leven zoowel als van gemeenschappelijke geestelijke beschaving om de grenzen en verschillen van standen en klassen te doen vervloeien. Op de basis van geestelijk leven alleen kan dit geschieden. Der menschen gelijkheid, waar men zoo gaarne misleidende leuzen over hoort, is geen feit krachtens de natuur, maar wordt pas feit in geestelijk leven. Liefde alleen is de ondergrond van gelijkheid. In geestelijk leven alleen, wanneer haat en ambitie en jaloezie door liefde worden uitgewischt, groeit die bloem der samenleving die wij gelijkheid noemen. Gelijkheid’is geen natuurlijk, maar een geestelijk feit.
Daarom kan een materieel ideaal geen gelijkheid brengen, alleen «en geestelijk ideaal kan dat. Daarom ook kan historisch materialisme geen hoop geven voor de toekomst, het kan afbreken, maar het kan niet opbouwen.
In het verschil tusschen afbreken en opbouwen schuilt de kloof, die de wereld niet ziet. Wat ondanks alle idealen haar inonmacht gevangen houdt.
Al zijn alle eischen van het socialisme waar en billijk en al zullen zij alle zeker in de toekomst in vervulling gaan, dan nog blijft waar, dat de socialistische idee, zooals wij haar thans in de wereld kennen, verbroederd zijnde met haat en tweespalt, met den dreigen den arm der revolutie achter zich, deze rechtmatige eischen niet brengen kan.
“Hoe lang zal het nog duren dat de intellectueel terugschrikt voor de daad?” is een vraagt die men dkwijls – volgens spreker – van sociaal-democratische zijde hoort. Waar zijn antwoord op is: zóó lang als onder de daad de revolutionnaire daad verstaan wordt, zóó lang als de dreigende arm van haat en geweld als een zwaard van Damocles boven de zich baan brekende beschaving hangen blijft.
Vanzelfsprekend is dit geen verwijt aan het socialisme, dat kind van dezen tijd is en reactie op het egoïsme onzer samenleving. Maar haat, tweespalt, verdachtmaking, wantrouwen, verwarrende en onware leuzen zijn geen scheppende krachten, zij kunnen – afbreken, maar zij kunnen niet opbouwen. Zij kunnen de oplossing niet brengen. Om de wereld op te bouwen tot een nieuwe samenleving zijn materieele eischen – Hoe rechtmatig overigens – niet voldoende; daarvoor is een geestelijk ideaal noodig. Een geestelijk ideaal, dal opnieuw volle recht doet wedervaren aan moraal en geestelijk leven. Niet leuzen, die de menschen elkander doen oordeelen en veroordeelen, maar een doorleefd geestelijk inzicht.
Zeker, het basis-inkomen en de verdwijning der standen zijn eischen der toekomstige samenleving, maar zij zijn niet de hoofdzaak en op zichzelf kunnen zij er niet komen zonder wat wel de hoofdzaak is: een algemeene geestelijke ontwaking.
Niets wat de wereld in werkelijkheid ten goede komt is ooit bevorderd door besturen, commissies, groepen, staten, parlementen. Alleen door personen.
De geschiedenis leert dat in alle strijd van elkaar afwisselende staatsvormen, dat in alle spel van actie en reactie, groote dingen uitsluitend tot stand kwamen door den invloed van personen. Daarom begint de wereld van tegenwoordig terecht naar leiders uit te zien.
De leiders der toekomst zullen geestelijke leiders zijn. Als de wereld ontwaakt tot verlangen naar vernieuwd geestelijk inzicht, zal het haar nieuwe leiders vanzelf vinden.
De sociale werkgroep, die werkzaam hoopt te zijn voor de propaganda van het basis-inkomen, ziet desniettemin den geestelijken grondslag eener nieuwe samenleving niet over het hoofd. Zij is ervan doordrongen, dat de weg. die de menschheid uit de materieele nooden zal leiden, tevens de weg is, die naar geestelijke ontwaking voert en dat zij dien weg zal afleggen verbonden met toekomstige geestelijke leiders.
Dat de toekomst verborgen is, wil niet zeggen, dat zij verre is. En al ziet men dien weg niet, men ziet we! den eersten stap. Die eerste stap is de ontwaking van het broederschapsgevoel en de instelling van het basisinkomen.
Het bericht Basisinkomen: De grondslag eener nieuwe samenleving [1933] verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.