Dit is de negende aflevering van de feuilleton Brieven aan een Paralleluniversum van de Duitse schrijfster Petra Keup. De eerste verscheen op 8 oktober 2017. Sindsdien publiceer ik iedere zondagochtend een hoofdstuk van deze roman. De brieven zijn geschreven door Maximiliane Wonder-Licht, een ‘klant’, en gericht aan Valentin Graumann, de directeur van een instantie, die ‘Hartz-IV’, zeg maar de Duitse sociale bijstand, uitkeert.
Betreft: “O ja”
– hulp behoeftig …
Beste meneer Graumann,
“Help, help, anders ben ik verloren, een listige slang ten offer gevallen! Barmhartige goden!”
Echt jammer dat ik Tamino niet ben en u niet de drie dames. Dan zouden wij allen de komende twee uur gered worden en zouden wij als Sarastro, die eerst als Het Kwaad verschijnt, maar dan toch Het Goede blijkt te zijn, jubelen: “De stralen van de zon verdrijven de nacht, vernietigen de macht, die de huichelaars op slinkse wijze verkregen hadden.”[1]
Dat met die hulpbehoevendheid is echt een dingetje. Ik kan er toch niet onderuit, u mee te delen, dat ik na ons persoonlijk gesprek erkennen moet, hoe hulp behoeftig ik inderdaad ben. Wat dat betreft, wil ik mij verontschuldigen voor mijn wrevel, toen u mij vertelde, dat ik een hulpbehoeftige ben. In feite hebt u gelijk. Maar kan u, of uw Dienst, kunnen uw medewerkers mijn redding zijn?
Wij, en dan bedoel ik, u en mijzelf, hebben zowaar iets gemeen en dan bedoel ik niet alleen onze leeftijd. U vertelde me, dat u content bent met wat u doet, en dat u graag werkt. Dat bindt ons al bijna, want ik zou ook niets liever willen, dan het werk doen, waarvan ik houd. Maar al bij de beloning scheiden onze wegen zich en leeft en werkt ieder in zijn eigen universum. Als twee van die universa door overheidsbemoeienis nu met elkaar botsen, rijst de vraag, wie hulpbehoevend is en wie wie redt. Die vraag is misschien wel veel complexer dan men in de regel voor ogen heeft.
Wist u eigenlijk dat muzikanten andere hersenen hebben dan de meeste mensen? Niet van nature, maar door de muziek. Ja, en wie andere hersenen heeft, die denkt ook anders. Door mijn beroep kunnen mijn hersens daarom niet zo denken als die van u, en die van uw medewerkers, en dat is voor mij om zo te zeggen een beroepsgebonden nadeel in het contact met u. Ik ben in de omgang met u dus inderdaad hulpbehoeftig. Maar wie helpt mij?
Dat bezorgt mij weer een slapeloze nacht, waarin ik u schrijven moet. En dat terwijl ik morgenvroeg een afspraak met uw vijanden van de zelfhulpgroep voor werklozen heb, die lang niet zo fijngevoelig zijn geweest als u. Die gaven mij al vroeg op de ochtend een afspraak.
Er is overigens nog een andere eigenaardigheid aan het brein van musici. Op stress reageert het gevoeliger en dramatischer dan normale hersenen. De hersenen van muzikanten vertonen bij stress uitvalverschijnselen. Dat gaat zelfs zo ver, dat pianisten ineens nog maar met één hand kunnen spelen. Dat is sommige beroemde musici al overkomen, maar het treft niet alleen beroemdheden in deze bedrijfstak, maar ook velen, van wie wij nog nooit gehoord hebben.
Bij zangeressen openbaren deze uitvalverschijnselen zich eveneens dramatisch, zij het met andere symptomen. Die kunnen echter ook heel vlug tot arbeidsongeschiktheid leiden. Bovenal zijn dergelijke symptomen uiterst onaangenaam. Meneer Graumann, als je een echte, oude Stradivariusviool in de hoek gooit en er komt geen geluid meer uit, is dat een dramatisch verlies en een zaak voor de verzekering. Wanneer je met een zangeres onbehouwen omgaat, klinkt die ook niet meer harmonieus. Hoe zou u dat dan noemen?
Als u mij als hulpbehoevende echt wilt helpen, houden u en uw Dienst dus op mij deze stress te bezorgen en mijn leven nog ingewikkelder te maken dan het toch al is, zodat ik mijn vak ook nog in de toekomst kan uitoefenen. Dan zouden uw kleinkind en de toekomstige kinderen van uw zeer jonge medewerkers tenminste de kleine kans hebben om door een werkelijk eerste klas muzieklerares te worden onderwezen. Weliswaar moet dan iemand ons geacht stadsbestuur duidelijk maken dat een muzieklerares ook een vast salaris nodig heeft, net zoals het hoofd van een ARGE Jobcenter. Ik besef dat ik ook hier hulpbehoeftig ben, want naar mij luisteren deze heren sowieso niet en het hoofd van de muziekschool is hier ook hulpeloos in. Maar misschien luisteren die naar u en uw arbeidsgemeenschap. Kunt u niet namens mij, deze heren eens flink in het nauw drijven?
Ik zit inmiddels serieus na te denken over beroepsalternatieven. Het zou voor mijn gezondheid beter zijn en misschien financieel zelfs aantrekkelijker om dat wat ik het beste kan aan de wilgen te hangen. Maar wat moet ik in plaats daarvan doen? Wegenbouw is toch echt mannenwerk.
Als helpster bij de oogst ontbreken mij zeker de juiste fysieke kwaliteiten. Bovendien verdien je, naar ik gehoord heb, zo weinig dat we dan nog steeds genoeglijk tijd met elkaar zouden doorbrengen en dat kunt u toch niet serieus willen.
Ik zou natuurlijk ook mijn vroegere beroep nieuw leven in kunnen blazen, als, inderdaad, ja als de leeftijd niet zou opspelen en de beroemd-beruchte 40-plus, 50-plus, 60-plus problemen op onze arbeidsmarkt er niet zouden zijn. Op dit punt zult u mij ongetwijfeld begrijpen, daar u deze magische grens ook al lang overschreden hebt. Voor 50-plus maatregelen ben ik eigenlijk weer te jong – maar slechts een piepklein beetje.
Een omscholingsprogramma, een opleiding volgen, zou dat iets zijn? Die maken mij niet jonger en voor welk beroep moet ik mij inschrijven? Secretaresse of teamleider misschien zodat ik daarna bij u zou kunnen werken? Dan krijgt u de nachtmerries en slapeloze nachten. Maar daarvoor wil ik eigenlijk niet verantwoordelijk zijn, ik ben tenslotte een moreel geworteld mens. Dus wat raadt u mij aan, wat zou geschikt zijn?
Logopedie, zang en taal hebben veel met elkaar gemeen. Taal is buitengewoon interessant, al is zij een in toenemende mate in verval verkerend en stiefmoederlijk behandeld domein in onze samenleving. Vooral natuurlijk in de politiek en de haar gewillig dienende instanties. Al dat taalgebruik, slim opgetooid om niet dat te zeggen, wat gezegd moet worden. U noemt mij toch ook klant, hoewel ik eigenlijk een handelaarster ben, die gedwongen wordt haar vrijheid onder de waarde te verkopen. Daarom ga ik ervan uit, dat er in ons land een grote behoefte aan logopedisten is. Toneelspeelster zou in mijn situatie ook geen slechte keus zijn. Er is dit wonderschone lied, mijn favoriete liedje sinds mijn kindertijd:
„Mich brennts in meinen Reiseschuhn,
fort mit der Zeit zu schreiten,
was wollen wir agieren nun
vor so viel klugen Leuten?
Es hebt das Dach sich von dem Haus
und die Kulissen rühren
und Strecken sich zum Himmel raus,
Strom, Wälder musizieren!
Da gehen die einen müde fort,
die andern nahn behände,
das alte Stück, man spielts so fort
und kriegt es nie zu Ende.
Und keiner kennt den letzten Akt,
von allen, die da spielen,
nur der da droben schlägt den Takt,
weiß, wo das hin will zielen.“
Jozef von Eichendorff wist destijds al, aan het begin van de negentiende eeuw, wat het leven vandaag de dag voor eisen aan iemand stelt.[2]
Kokkin schoot me nog te binnen. Koken is tenslotte een activiteit waar ik mij al ongeveer dertig jaar mee bezig houdt. Mijn kookkunsten zijn creatief en wat ik kook, smaakt mij en mijn vrienden altijd erg goed. Vroeger smaakte het mijn dochter ook goed, maar sinds ze volwassen is … Nu ja, de smaak van jonge mensen is af en toe heel apart.
Ja, zelfs hier, bij een nieuwe beroepskeuze, heb ik dan al weer hulp nodig en geld heb ik ook niet – nou ja, bijna niets. Alleen dat, wat u en uw medewerkers mij zo bedrieglijk voorgerekend hebben.
Zolang ik niets beters vind, kan ik wel een boek schrijven. Zal ik een roman schrijven? Daarin zou ik mijn ervaringen met u en uw Dienst kunnen verwerken. Schrijftherapie bedoeld om alle stresstoestanden het hoofd te bieden en met het vooruitzicht op een bestseller. Alleen stroomt het geld hierbij ook pas over een paar jaar binnen. De uitgeverswereld heeft zo zijn eigen streken. De meeste auteurs moeten hun romans namelijk niet enkel schrijven, maar ook de uitgevers betalen om hun werk te publiceren. Dat noemen de managers bij uitgeverijen winstmaximalisatie.
Vanzelfsprekend moet ik voor een roman over u uitgebreid onderzoek doen en mij heel intensief in uw universum verdiepen, want voor mij is dat echt een paralleluniversum. Dat maakt me natuurlijk erg bang en al weer heb ik iemand nodig, die mij helpt. Dus, help, help … wie helpt mij dit paralleluniversum te doorgronden?
Daarnaast heb ik natuurlijk ook nog steeds dringend hulp nodig bij het plaatsen van een kapstok in de gang en hiermee groet u een door en door behoeftige persoon uit een slapeloze nacht.
Uw Maximiliane Wonder-Licht
PS:
In de bijlage vindt u de bladmuziek met Tamino’s hulpkreten. Als u die een keer graag zelf wilt zingen, belt u mij. Ik zou u beslist helpen en u zangles aanbieden. Maar wees voorzichtig, dan moet u zich ook in een paralleluniversum begeven en u zou er zelfs voor moeten betalen. Hetzelfde aanbod geldt natuurlijk ook voor al uw medewerkers en als zij allemaal komen, zou ik u nooit meer hoeven schrijven en u zou nooit meer iets van mij hoeven lezen, ik zou geen boek schrijven en we zouden alle twee gelukkig zijn. Hoe eenvoudig kan het leven zijn!
Een overzicht van alle gepubliceerde hoofdstukken is hier te vinden.
Vertaling: Florie Barnhoorn
Wordt vervolgd op zondag 10 december 2017
1. Die Zauberflöte (Nederlands: De toverfluit) is een opera in twee bedrijven van Wolfgang Amadeus Mozart. De première vond plaats op 30 september 1791 in Wenen. Prins Tamino gaat voor de Koningin van de Nacht op zoek naar haar dochter Pamina, die door de priester Sarastro gevangen wordt gehouden. De Koningin van de Nacht draagt Papageno op om Tamino te vergezellen. Net als Tamino is hij op zoek naar zijn vrouwelijke wederhelft. Van de drie dames krijgen ze een toverfluit (voor Tamino) en een klokkenspel (voor Papageno) mee. Ook zullen drie knapen hen begeleiden op de reis.
Als Pamina gevonden wordt, blijkt Sarastro haar weliswaar gevangen te hebben, maar met als doel om haar te bevrijden uit de macht van haar overheersende moeder. Haar moeder beheerst de krachten van de Nacht, maar daarnaast is ze ook uit op de macht van de zevenvoudige zonnekrans. Sarastro heeft die zevenvoudige zonnekrans geërfd van de man van de Koningin van de Nacht. Nu is hij opperpriester van de Tempel van de Wijsheid. Hij laat Tamino, Papageno en Pamina een aantal beproevingen ondergaan om ze te testen of ze in staat zijn een “inwijding” te kunnen doorstaan.
De Koningin van de Nacht verschijnt.[/caption] De Koningin van de Nacht probeert eerst nog haar dochter aan te zetten tot moord op Sarastro, maar die doorziet het complot: hij weet alles en de Koningin van de Nacht wordt teruggestuurd naar de Nacht. Papageno faalt bij zijn inwijdingstesten en wordt veroordeeld om eeuwig op aarde te blijven ronddolen: hij vindt zijn bruid Papagena en samen blijven ze voortbestaan in hun vele kleine Papagena’s en Papageno’s. Tamino en Pamina slagen wel voor de testen en worden ingewijd door tezamen door de poorten des doods te gaan. Tamino en Pamina worden voor eeuwig met elkaar verenigd en gaan deel uitmaken van de ingewijden in de tempel der wijsheid: de Zon komt op en het Licht verdrijft de Duisternis. Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Die_Zauberfl%C3%B6te.
Op YouTube is de introductie van Tamino en de drie dames “Help! Help!” (Akte I, No.1) te beluisteren. 
2. Joseph von Eichendorff (* 1788 in Opper-Silezië; overleden 1857 ook in Opper-Silezië). Hij was een vooraanstaand dichter en schrijver van de Duitse romantiek. Vooral ook een van de muzikaalste Duitstalige dichters en is ook nu nog bekend als proza dichter (Uit het leven van een nietsnut). Zie voor de tekst http://www.volksliedsammlung.de/e-michbren.html; voor een kort gezongen fragment op YouTube klik hier.
De Nederlandse vertaling luidt ongeveer zo:
“Het brandt in mijn reisschoenen,
voort schrijdt de tijd,
wat zullen wij ageren nu
voor zo veel knappe mensen?
Het dak verheft zich van het huis,
de coulissen roeren zich
en strekken zich tot de hemel uit,
rivier, bossen musiceert!
Daar gaan ze vermoeid voort,
anderen naderen behendig,
het oude stuk, men speelt het gauw,
krijgt het nooit ten einde.
En niemand kent de laatste akte,
van allen, die daar spelen,
alleen die daar boven slaat de maat,
weet, waar dat heen zal gaan.”
Het bericht Brieven aan een Paralleluniversum 9. Oh, ja, hulp behoeftig verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.