Het is geen gemakkelijke opgave om zoveel mogelijk financieringsbronnen voor een basisinkomen in een enkel artikel samen te vatten. Het zijn er namelijk heel veel: van de meest voor de hand liggende tot aan de meest radicale. De keuze voor een bepaalde vorm van financiering is des te ingewikkelder omdat papier weinig ruimte laat voor gedetailleerde informatie. Wij, de schrijvers van dit artikel, willen hier een eerste introductie van mogelijke methoden voor financiering geven samen met de argumenten van de voorstanders. Dit schematische overzicht is bedoeld om de financiële haalbaarheid van het basisinkomen aan te tonen, niet om een bepaald bedrag te noemen. De hoogte van het basisinkomen moet democratisch worden vastgesteld.

Belastingen

Hieronder staan financieringsvoorstellen door middel van verplichte inhoudingen. Het gaat om belastingen, heffingen of premies.

a. Inkomstenbelasting
Een mogelijkheid om het basisinkomen te financieren is door middel van de inkomstenbelasting – vanaf de eerste verdiende euro – door de huidige eerste vrijgestelde schijf te schrappen. Om bijvoorbeeld een basisinkomen van € 450 per maand in Frankrijk te financieren, zou over de eerste inkomensschijf ongeveer 30% belasting op de netto-inkomsten geheven kunnen worden. Men zou wel iedere maand – of zelfs aan de bron – belasting moeten innen om de laagste inkomens niet in moeilijkheden te brengen.

Politieke, filosofische of ideologische verantwoording van de voorstanders: In deze benadering is het basisinkomen eerst en vooral het logische gevolg van solidariteit en de strijd tegen armoede. Ongetwijfeld stijgt de belastingdruk voor huishoudens, maar deze stijging wordt gecompenseerd door het basisinkomen (zodat het besteedbaar inkomen min of meer gelijk blijft). Met een basisinkomen op het niveau van het sociale minimum (RSA; Revenu de Solidarité Active; https://fr.wikipedia.org/wiki/Revenu_de_solidarit%C3%A9_active), zal het de huidige herverdeling niet ingrijpend veranderen. Een hoger basisinkomen zou hogere belastingtarieven, maar ook meer autonomie en minder ongelijkheid betekenen.

Auteurs die over dit onderwerp geschreven hebben of dit standpunt onderschrijven: Marc de Basquiat, Milton Friedman, Baptiste Mylondo.

b. Sociale premies
Er wordt een nieuwe sociale premie in het leven geroepen waarmee een fonds gevuld wordt om het basisinkomen te financieren. De basis van deze inhouding wordt gevormd door de loonsom of de BTW (zie het volgende voorstel). In deze benadering vervangt het basisinkomen voor een deel het salaris (je zou kunnen zeggen dat het een vermaatschappelijking van een deel van het salaris is).

Politieke, filosofische of ideologische verantwoording van de voorstanders: Dit voorstel gaat ervan uit dat loonarbeid niet de enige bron is van waardecreatie voor een bedrijf. Het profiteert ook van de collectieve inspanningen van hoofd en hart die wij allen zonder tegenprestatie gewoon zijn te doen buiten de betaalde werkuren. Een sociale bijdrage maakt het dus mogelijk om deze andere productiefactor, naast arbeid en kapitaal, te belonen.

Een auteur die over dit onderwerp geschreven heeft of dit standpunt onderschrijft: Yoland Bresson.

c. Belasting op consumptie
Het basisinkomen wordt gefinancierd door een verhoging van de BTW. BTW heeft het voordeel dat ze betaald wordt door bedrijven met weinig of geen werknemers en niet op de arbeidskosten drukt.

Politieke, filosofische of ideologische verantwoording van de voorstanders: Er zijn verschillende scenario’s denkbaar.

1. het basisinkomen vervangt een deel van het netto salaris, met als gevolg dat de loonkosten voor het bedrijfsleven dalen, terwijl de inkomsten voor werknemers niet stijgen.
2. de BTW en het OBi (Onvoorwaardelijk Basisinkomen) komen in de plaats van de sociale bijdragen, zodat werkloosheid en pensioen er feitelijk in opgaan (zie verderop), evenals de financiering van de ziektekostenverzekering. De consequentie is dat de arbeidskosten afnemen en het inkomen van werknemers toeneemt;
3. BTW en OBi worden toegevoegd aan het nettoloon en de huidige bijdragen. In dat geval zijn het de prijzen die stijgen.

Auteurs die over dit onderwerp geschreven hebben of dit standpunt onderschrijven: Götz Werner, André Presse, Roland Duchâtelet.

d. Belasting op kapitaal
Het basisinkomen kan gefinancierd worden door de inkomsten uit kapitaal te belasten (bedrijfswinsten, dividend …) en/of een belasting op vermogen.

Politieke, filosofische of ideologische verantwoording van de voorstanders: Door technologische ontwikkelingen vervangen bedrijven steeds vaker werknemers door machines of software. Tegenwoordig komen deze productiviteitswinsten alleen ten goede aan de eigenaren van ondernemingen (doordat het aantal banen krimpt en door hogere dividenden). Vooral bij die bedrijven, die de meeste banen vernietigen (zoals bijvoorbeeld de internet reuzen). Een deel van deze winsten zou herverdeeld kunnen worden in de vorm van een basisinkomen voor iedereen.

Auteurs die over dit onderwerp geschreven hebben of dit standpunt onderschrijven: Jean-Marie Monnier, Carlo Vercellone, James Meade, Paul Jorion (belasting op robotisering).

Gemeenschappelijk eigendom

Het gemeenschappelijk eigendom omvat alle natuurlijke rijkdommen die in principe eindig zijn. Om overbenutting te voorkomen zou de gemeenschap een vergoeding voor het gebruik of de winning van deze hulpbronnen kunnen opleggen. De geïnde rente kan vervolgens verdeeld worden onder alle mede-eigenaren van deze gemeenschappelijke hulpbronnen, dat wil zeggen alle mensen.

a. Heffing op bezit van onroerend goed
Politieke, filosofische of ideologische verantwoording van de voorstanders: Privé-eigendom en de onteigening van grond zijn belangrijke factoren voor het ontstaan van sociale ongelijkheid tussen mensen en grote armoede. Door vererving kunnen sommigen rijke bezittingen nalaten aan hun nakomelingen, terwijl anderen zich in de schulden moeten steken om bezit te verwerven. Om dit onrecht recht te zetten, leggen we een heffing op in de vorm van een grondrente, die vervolgens wordt herverdeeld door iedereen een basisinkomen te geven.

Auteurs die over dit onderwerp geschreven hebben of dit standpunt onderschrijven: Thomas Paine, Joseph Charlier.

b. Heffing op de uitstoot van broeikasgassen
Politieke, filosofische of ideologische verantwoording van de voorstanders: We moeten zorgvuldig omgaan met onze natuurlijke hulpbronnen, omdat ze eindig zijn. Daarom moet de emissie van broeikasgassen aan banden worden gelegd en wel door een belasting op koolstof. Elk bedrijf en elk huishouden zou dus zijn verbruik van broeikasgassen moeten compenseren door een heffing te betalen. De inkomsten uit deze belasting op de uitstoot van koolstof zal aan iedereen uitgekeerd worden, omdat wij allen dezelfde rechten op het milieu hebben.

Auteurs die over dit onderwerp geschreven hebben of dit standpunt onderschrijven: James E. Hansen, Bill McKibben.

c. Rente op de exploitatie van fossiele grondstoffen
Politieke, filosofische of ideologische verantwoording van de voorstanders: In de Grondwet van Alaska is geregeld dat de olievoorraden aan alle inwoners van Alaska toebehoren. De rente die dit oplevert wordt onder alle inwoners verdeeld via een onafhankelijk fonds. Dit idee kan door alle landen die rijk zijn aan grondstoffen of natuurlijke rijkdommen overgenomen worden.

Auteurs die over dit onderwerp geschreven hebben of dit standpunt onderschrijven: Michael Howard, Karl Wilderquist.

Geldschepping

De huidige praktijk van geldcreatie ligt onder vuur. Alternatieve voorstellen komen boven drijven, waarvan sommige zouden kunnen bijdragen aan de financiering van een basisinkomen.

a. Lokale valuta
Een gedeeltelijk of een volledig basisinkomen kan uitbetaald worden in de vorm van een lokale munt, die gezamenlijk beheerd wordt door de inwoners van een bepaald gebied.

Politieke, filosofische of ideologische verantwoording van de voorstanders: Het uitgangspunt bij een lokale geldeenheid is de bevordering van de economie en solidariteit door middel van ruilhandel op regionale schaal. Dit systeem kan alleen goed werken als de deelnemers bepaalde ethische en ecologische afspraken in acht nemen die de lokale economische structuur op een duurzame manier versterkt en bestendigt.

Auteurs die over dit onderwerp geschreven hebben of dit standpunt onderschrijven: Frédéric Bosqué, Michel Lepesant.

b. Monetaire hervorming
Hervorm de wetgeving zodanig dat het recht van banken om geld te scheppen door middel van kredietverlening aan banden wordt gelegd. En geef centrale banken de bevoegdheid om aan iedereen een gelijke som te schenken van de hoeveelheid geld die elke maand aangemaakt wordt in de vorm van een basisinkomen.

Politieke, filosofische of ideologische verantwoording van de voorstanders: Private banken scheppen in onze dagen geld doordat het aantal kredietverleningen de toestroom van spaargeld overtreft. Maar deze vorm van geldcreatie is niet voor iedereen gelijk (men leent meer aan de rijken en aan grote ondernemingen dan aan de armen en kleine en middelgrote bedrijven (MKB). Bovendien versterkt ze speculatieve zeepbellen en financiële crises (banken lenen gemakkelijk geld uit tijdens dergelijke zeepbellen, maar beperken hun krediet in tijden van recessie. Geld scheppen en dit rechtstreeks overmaken aan alle burgers door middel van een basisinkomen zou eerlijker zijn en minder instabiliteit veroorzaken.

Auteurs die over dit onderwerp geschreven hebben of dit standpunt onderschrijven: Gérard Foucher, Anatole Kaletsky, Stéphane Laborde, Yoland Bresson, Jacques Berthillier, Mark Blyth en Éric Lonergan.

Extra jokers

De volgende voorstellen zijn op zichzelf niet voldoende om een basisinkomen te financieren, maar kunnen het aanvullen of de herverdelingseffecten ervan meer in evenwicht brengen.

a. Belasten van persoonlijke gegevens
Het belasten van bedrijven die gebruik maken van persoonlijke gegevens van internetgebruikers. Het gebruik voor commerciële doeleinden van persoonsgegevens die achtergelaten worden op het internet door bedrijven als Facebook of Google is een vorm van exploitatie van internetgebruikers, die deze gegevens gratis ter beschikking stellen.

Auteurs die over dit onderwerp geschreven hebben of dit standpunt onderschrijven: Antonio Casilli, Nicolas Colin.

b. Strijd tegen belastingontduiking
Verbied belastingparadijzen, harmoniseer de belastingtarieven of ontwikkel een Europees belastingstelsel om belastingontduiking te ontmoedigen.

Politieke, filosofische of ideologische verantwoording van de voorstanders: De zeer rijke belastingplichtigen en grote multinationale ondernemingen houden hun belastingafdrachten zo laag mogelijk door gebruik te maken van fiscale mazen en kapitaalvlucht naar landen waar belastingheffing het meest gunstig is (Ierland, Verenigd Koninkrijk, België, Zwitserland) of zij wijken uit naar belastingparadijzen (Kaaiman Eilanden, Kanaal Eilanden, etc). Deze praktijken zetten landen aan tot fiscale concurrentie, waardoor begrotingsinkomsten voor de staat kleiner worden.

c. Tobintaks
Een beperkte belasting die geheven wordt over alle transacties op de financiële markten. De Tobin-belasting zou de toenemende financialisering van de economie tegengaan door puur speculatieve transacties te ontmoedigen ten gunste van investeringen in de reële economie.

Auteurs die over dit onderwerp geschreven hebben of dit standpunt onderschrijven: James Tobin, Yann Moulier-Boutang, Ignacio Ramonet.

d. Integratie van werkloosheidsuitkeringen en pensioenen
Sommigen stellen voor om de regelingen voor werkloosheid en pensioen op te laten gaan in het basisinkomen. Dit zou de hoogte van het bedrag ten goede komen, maar zou leiden tot een drastische daling van de uitkeringen voor werklozen en gepensioneerden.

Politieke, filosofische of ideologische verantwoording van de voorstanders: De samenvoeging zou leiden tot een maximale vereenvoudiging van het sociale stelsel. Maar een dergelijk voorstel is politiek riskant. Zonder zo ver te gaan kunnen we ons voorstellen dat de pensioenen gestroomlijnd worden door er een vast bedrag van te maken, een basisinkomen voor senioren, waarvan het bedrag hoger ligt. In elk geval zou het moment van invoering van een dergelijk beleid zich moeten uitstrekken over een generatie.

Besparingen

Introductie van een basisinkomen zou aanzienlijke besparingen opleveren in termen van een doelmatige begroting en administratieve vereenvoudiging. Deze besparingen zouden een deel van de aanloopkosten, die nodig zijn voor de invoering van een basisinkomen, kunnen financieren.

a. Het achterhaalde werkgelegenheidsbeleid
Momenteel subsidieert de overheid de werkgelegenheid. In Frankrijk kost dit beleid ten minste 40 miljard (aan vrijstellingen van heffingen). Deze subsidies zijn vooral gericht op de lagere lonen (tussen het minimumloon en 1.6 maal het minimumloon). Het basisinkomen zou de subsidie op arbeid vervangen door een financiële tegemoetkoming aan individuen.
Tegelijkertijd moeten we dan beslissen of het wegvallen van de subsidie op werk van een werknemer met het minimumloon wordt gecompenseerd of niet, door een daling van hetzij het netto salaris, hetzij door sociale premies (anders gezegd, of men al dan niet de arbeidskosten op het niveau van het minimumloon verhoogt).

b. Besparingen op werkgerelateerde gezondheidskosten
Het basisinkomen als vehikel voor professionele zelfstandigheid zal de psychologische druk op werknemers verlichten, waardoor stressgerelateerde ziekten en schadelijke ongezonde arbeidsomstandigheden minder worden. Besparingen kunnen geboekt worden in de begroting voor de ziektekostenverzekering.

c. Administratieve vereenvoudiging
De invoering van een basisinkomen maakt het mogelijk om de uitvoeringskosten te reduceren van diensten die belast zijn met de uitbetaling van sociale uitkeringen. Inderdaad, controle is niet meer nodig. Noch om de inkomsten van een huishouden te controleren, noch om toezicht te houden op de inspanningen van ontvangers om werk te zoeken. Financiële middelen krijgen een andere bestemming: minder geld zal gereserveerd worden voor controledoeleinden, meer geld zal opzij gelegd kunnen worden om allerlei activiteiten mogelijk te maken (begeleiding van werkzoekenden, …, etc.).

Hugo Stéphan, Stanislas Jourdan, Jean-Éric Hyafil; oorspronkelijke titel ‘Comment Financer un Revenu de Base’, december 2014 gepubliceerd in L’Inconditionnel, le Journal sur le Revenu de Base, zie www. Linconditionnel.info.

Uit het Frans vertaald door ©Florie Barnhoorn

http://linconditionnel.info/numero-1/

http://linconditionnel.info/wp-content/uploads/2014/11/linconditionnel_numero1_final.pdf

The post Hoe kan een basisinkomen gefinancierd worden? appeared first on Nederlandstalig Netwerk Basisinkomen.