De discussie over het basisinkomen is over het algemeen oppervlakkig, weinig bevredigend en verwarrend.
Een behoorlijk uitgevoerd onderzoek naar de merites, de haalbaarheid en de nadelige effecten van een basisinkomen kan het debat over een basisinkomen op een hoger niveau brengen.
Het is een complex onderwerp is, want een basisinkomen is niet louter een andere manier om uitkeringen te verstrekken, het raakt de samenleving op vele essentiële punten.

Door het Netwerk Politiek Innovatie is een voorstel uitgebracht voor een grondig onderzoek naar de mogelijke invoering van een basisinkomen. Zie de webversie van het voorstel en een downloadbare PDF-versie.

Verkorte inhoud:

Doelstelling van het onderzoek

De discussie over een mogelijke invoering van een basisinkomen is over het algemeen oppervlakkig, weinig bevredigend en bovendien verwarrend. Er worden door voor- en tegenstanders stellingen betrokken die onvoldoende worden onderbouwd en er wordt maar zelden serieus ingegaan op elkaars standpunten.
Een behoorlijk uitgevoerd onderzoek naar de merites, de haalbaarheid en de nadelige effecten van een basisinkomen kan het debat over een basisinkomen op een hoger niveau brengen. Met de resultaten van het onderzoek kunnen de politieke partijen en de maatschappelijke organisaties hun denken over het basisinkomen aanscherpen en mogelijk doen besluiten om er serieus op in te gaan.
Alle politieke partijen zien diverse mankementen in het bestaande sociaaleconomische beleid. De vraag in hoeverre die mankementen via een basisinkomen kunnen worden bestreden moet elke partij aanspreken, maar dat kan alleen als er op een zinnige manier over kan worden gedebatteerd.
Daar komt bij dat het een nogal complex onderwerp is, want een basisinkomen is niet louter een andere manier om uitkeringen te verstrekken, het raakt de samenleving op vele essentiële punten. Pas als je daar een goed inzicht in krijgt wordt het mogelijk om na te gaan hoe het basisinkomen past in de onderliggende kernwaarden van de diverse partijprogramma’s.
Het is niet de bedoeling dat dit voorstel leidt tot uitstel van allerlei lopende discussies en acties m.b.t. het basisinkomen, maar wel dat het t.z.t. leidt tot een beter fundament voor zulke discussies en acties.

Vorm van het onderzoek

Het zou moeten gaan om een vorm van een brede maatschappelijke kosten/baten analyse. Daarmee wordt onder meer bedoeld dat het geen louter economische analyse moet zijn, maar ook geen analyse die makkelijk over de economische gevolgen heen stapt. Een ander belangrijk punt is dat een dergelijke analyse de burger als uitgangspunt neemt en niet het beleidssysteem.
Een onderzoek over een dergelijk complex onderwerp kan het beste worden verdeeld over een serie projecten in plaats van dat alle aspecten van de probleemstelling in één groot onderzoek worden meegenomen. We spreken dan over een onderzoekprogramma.
Voor de uitvoering van dit programma staan diverse onderzoekinstituten ter beschikking (planbureaus, universiteiten, beleidsonderzoekbureaus) die zouden kunnen werken onder regie van een centrale instantie (bv. de WRR). Voor de begeleiding zou de overheid een stuurgroep kunnen samenstellen die als opdrachtgever functioneert, bestaande uit vertegenwoordigers vanuit de samenleving, de overheid en de wetenschap.

Probleemstelling

De hoofdprobleemstelling van het onderzoekprogramma luidt: wat zijn de merites, kosten, en nadelige effecten van invoering van een basisinkomen?
Elke hoofdvraag die in het voorstel wordt gesteld kan worden beschouwd als de probleemstelling van een van de projecten van het programma. Elk van deze hoofdvragen is voorts uitgewerkt tot een (beperkt) aantal deelvragen.
In deze verkorte versie worden alleen de aanduidingen van de projecten genoemd, zie voor de volledige vraagstelling en een eerste uitwerking de volledige versie.

• Bestaande kennis
• Veronderstellingen
• Maatschappelijke doelen
• Aanpalend beleid
• Financiering
• Rekenmodel
• Scenario
• Uitvoering

Planning en begroting

Rekening moet worden gehouden met een totale looptijd van enkele jaren en een budget van ettelijke miljoenen euro’s. Het zou mooi zijn als in het volgende regeerakkoord wordt opgenomen dat dit programma in de kabinetsperiode 2017-2021 wordt uitgevoerd, liefst zodanig dat er ook al een of meer parlementaire debatten aan kunnen worden gewijd.

Geplaatst door Reyer Brons (redactie), 25-11-2-17

Het bericht NPI voorstel voor een onderzoekprogramma in hoofdlijnen m.b.t. de invoering van een basisinkomen verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.