Op 11 september kwamen een 25 tal basisinkomen-rekenaars  en belangstellenden Bijeen in het Emma Centrum in Utrecht. De Bijeenkomst was georganiseerd door Alexander de Roo (voorzitter  van Vereniging Basisinkomen (VBi) ) en Reyer Brons. Het doel was om ervaringen en ideeën uit te wisselen over de rekenmodellen die ontwikkeld zijn voor het berekenen van de kosten en baten van het basisinkomen (Bi) . Zie het Overzicht berekeningen basisinkomen expert-meeting 11-9-2016 voor de besproken rekenmodellen en voorbereidende stukken. Bij deze een verslag op hoofdlijnen waarbij ik niet van  alle sprekers de verschillende nuances die er waren heb weergegeven maar me beperkt heb tot de belangrijkste punten.

Na een voorstel rondje van de aanwezigen werd Robin Fransman ( VVD lid en medewerker Argumenten Fabriek) gevraagd de discussie in te leiden.  Hij benadrukte de volgende vier uitgangspunten:

• Er moet Bij de invoering van een Bi echt geïndividualiseerd worden, ook naar kinderen;
• In het huidige systeem zit een impliciet recht op zelfstandig wonen welke leidt tot hoge kosten en nadelen voor de samenleving. Er dient een nieuwe benadering van woonkosten te komen;
• Er is een integrale aanpak nodig bij de invoering van een Bi omdat alles beïnvloed wordt (pensioen, arbeidsmarkt, zorgkosten);
• Het basisinkomen is eigenlijk gratis omdat het een herverdelingskwestie is met als voordeel veel lagere kosten voor de uitvoering door de grote complexiteit van het huidige sociale zekerheidssysteem.

Qua hoogt is zijn voorstel  € 760 per volwassenen en € 380 per kind.

Hierna presenteerde Harro Boven ( Jonge Democraten  (JD)) de uitgangspunten die door de JD waren gebruikt Bij hun model voor de financiering van een Bi.

• Het invoeren van een Bi is nodig voor bestrijding van de armoede;
• Het invoeren van een Bi moet geen invloed hebben op de inkomstenbelasting;
• Het invoeren vaneen Bi is een besluit tot duurzaamheid van het sociale systeem in verband met de steeds verdere verdwijning van betaald werk;
• Financiering van een Bi kan door verhoging van de vermogensbelasting, afschaffing van de hypotheekrente aftrek en overheveling van het eigen huis naar Box 3.

Het voorstel van de JD kent een maandelijkse uitkering van € 600 per persoon, een toeslag van € 600 per huishouden en een toeslag van € 300,- per kind

Naast Robin Fransman betoogde ook Michiel van Hasselt  (oud voorzitter VBi, auteur van Democratie doe wel basisinkomen.nl  en adviseur van Norbert Klein (TK)) voor het feit dat de invoering van een Bi een kwestie is van herverdeling. Verder ging hij met name in hoe het Bi uitbetaald moest worden en heeft daarvoor in zijn boek een duaal model beschreven. Dat houdt in dat werknemers hun basisinkomen uitbetaald krijgen door hun werkgever ( en hun loon verminderd wordt met het basisinkomen) en dat mensen zonder betaald werk hun basisinkomen via de belastingdienst uitgekeerd krijgen ( € 800 per persoon).

Wout Smolders droeg nog een aanvullend aspect aan waarom de invoering van een Bi van belang is namelijk voor het deels wegnemen van de toenemende bestaansonzekerheid die steeds verder oprukt nu in Nederland maar ook in geheel Europa het huidige sociale systeem steeds meer uit zijn voegen dreigt te barsten. Deze bestaansonzekerheid leidt zonder verdere aandacht steeds meer tot populisme.
Zijn voorstel is € 1.125 voor mensen met een partner en € 1.500 per alleenstaande.
Zijn voorbereiding voor de bijeenkomst is ook als blog verschenen (Een Onafhankelijk Basisinkomen in combinatie met de Coöperatieve gedachte).

Daarna gaf ook Reyer Brons  (lid VBi en NPI ) nog een toelichting op de berekeningen die door een werkgroep Binnen de VBi zijn gemaakt.  Hierin zijn een drietal opties beschreven met verschillende hoogtes van het basisinkomen ( resp.  € 800, € 1.100 en € 1.400 per volwassene). Financiering loopt via een combinatie van wijzigingen in de inkomstenbelasting, verhoging van BTW, invoering van nieuwe belastingen en ander overheidsbeleid.  Reyer memoreerde daarbij ook de vele vragen waarover nog moet worden nagedacht zoals wie het Bi uitbetaalt (
SVB of belastingdienst ), hoe de invoering gefaseerd kan worden en de vele tegenargumenten die tegenstanders inbrengen tegen de invoering van een Bi.  Van deze laatste zaken stelt hij een verzameling op  waarbij hij de aanwezigen oproept deze aan hem door te geven.

Tussen de korte pitches door werd uiteraard veel gediscussieerd maar het doel van de Bijeenkomst was zoals Alexander de Roo het Bij de start vermeldde ‘niet om elkaar te overtuigen maar om van elkaar te leren’  en dat doel is zeker bereikt, denk ik.

In de loop van de discussie waarbij ook gesproken werd over de vervolgstappen werd door Johan Luyendijk ( Burgerinitiatief Basisinkomen 2018 ) nog gewezen op de noodzaak om in de discussie met tegenstanders niet teveel op de inhoud te reageren maar in te gaan op de basisgevoelens van de tegenstanders. De tegenargumenten die mensen vaak gebruiken komen voort uit het Protestants Christelijke arbeidsethos dat iedereen moet werken voor zijn geld. Een ander aspect is dat we in de modellen die we presenteren meer aandacht moeten hebben voor de kwetsbare groepen en weten wat de invoering van Bi voor hen betekent  ( De invoering van een Bi beïnvloed namelijk de zorgmarkt,  het onderwijs en de arbeidsmarkt).

Wat betreft de vervolgstappen kan worden gemeld dat van de aanwezigen Johan Horeman ( FNV uitkeringsgerechtigden) meldde dat hij bezig is de invoering van een Bi op de agenda van de FNV te krijgen.  Zie op de website van FNV uitkeringsgerechtden.
Ook heeft Johan een vergelijking gemaakt van de effecten op inkomenscategoriën van de een aantal rekenmodellen.
Hans Lindeijer is initiatiefnemer om de invoering van een Bi via zijn PvdA  afdeling op de agenda te krijgen  van het partijcongres. Harro Boven is druk doende dat te doen op het ledencongres van D66 en Alexander de Roo doet dat voor Groen Links.
Petra Vlutters meldde de ontwikkelingen en plannen in Leeuwarden om een experiment met het Bi te gaan doen aldaar.
Ook Sjir Hoeijmakers was aanwezig, die als een van de eerste een geslaagde crowdfunding actie voor een basisinkomen voor zichzelf realiseerde en zich in die tijd ontwikkeld heeft tot een waardige Bi adviseur.

Een duidelijke behoefte was aanwezig om meer zicht te hebben op de financiële uitwerking van de voordelen van het Bi waar op dit moment nog niet mee gerekend kan worden. Er zijn op dit moment nog geen modellen die in een denkbeeldige situatie met een Bi kunnen berekenen wat de positieve effecten zijn op de gezondheid, zelfbeschikking, zelfontplooiing etc.  Het CPB kan Bijvoorbeeld alleen rekenen vanuit de werkelijkheid van vandaag (en doet dat alleen in opdracht van bestaande politieke partijen) . Daarin wordt alleen met geld gerekend en niet met andere waarden als geluk, gezondheid en zelfbeschikking. Pas als dat wel kan kunnen we echt de balans opmaken van wat de invoering van een Bi oplevert. Voor nu blijft het gevoel dat het de goede richting is. En dat is weer bevestigd met deze bijeenkomst.

Marten Kramer, 17 oktober 2016

Het bericht Verslag Bijeenkomst rekenaars basisinkomen op 11 september 2016 verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.